Υγεία: Το μπουκάλι του νερού έχει τον δικό του μικρόκοσμο μικροβίων – Το πλένουμε αρκετά συχνά;
Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι το μπουκάλι τους είναι σχετικά καθαρό, όταν απλά χρησιμοποιείται για νερό. Η πραγματικότητα, όμως, είναι αρκετά διαφορετική.
Ο Καρλ Μπένκε πάντα αναρωτιόταν πόσο καθαρό ήταν το επαναχρησιμοποιούμενο μπουκάλι του και αποφάσισε να τοποθετήσει εντός του μερικές χαρτοπετσέτες. Τα αποτελέσματα δεν ήταν ιδιαίτερα ευχάριστα.
Κακά τα μαντάτα για το μπουκάλι
«Οι πετσέτες ήταν λευκές – μέχρι που τις έβγαλα έξω», λέει ο Μπένκε, ειδικός στην ασφάλεια τροφίμων στο Πανεπιστήμιο Purdue στην Ιντιάνα των ΗΠΑ. «Συνειδητοποίησα ότι η γλιστερή αίσθηση που ένιωθα στο εσωτερικό του μπουκαλιού δεν οφειλόταν στο υλικό, αλλά μάλλον σε συσσώρευση βακτηρίων».
Το επόμενο βήμα του ήταν να σχεδιάσει μια μελέτη. Ο Μπένκε και οι συνεργάτες του σταμάτησαν περαστικούς σε έναν διάδρομο του Purdue και τους ρώτησαν αν θα ήταν σύμφωνοι να τους δανείσουν τα μπουκάλια νερού τους στο πλαίσιο της έρευνάς τους – για να δουν πόσο καθαρά ήταν.
«Ένα πράγμα που ξεχώρισε από το πρόγραμμα ήταν ο αριθμός των ανθρώπων που δεν ήθελαν να μάθουν τα αποτελέσματα», θυμάται ο Μπένκε. «Βασικά, γνώριζαν ότι οι συνήθειες καθαρισμού ήταν κακές έως ανύπαρκτες – κάτι που τα δεδομένα επιβεβαίωσαν αργότερα». Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτά τα μπουκάλια ξεχείλιζαν από βακτήρια.
Η παγκόσμια αγορά επαναχρησιμοποιούμενων μπουκαλιών νερού είχε αξία περίπου 10 δισ. δολάρια (7,7 δισ. λίρες) το 2024.
Παρότι βοηθούν τους ανθρώπους να παραμένουν ενυδατωμένοι, το να πίνουμε τακτικά από μπουκάλια νερού και να τα παίρνουμε μαζί μας παντού, μπορεί επίσης να εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία.
Τι κουβαλάνε τα μπουκάλια μας;
Αν και συνήθως είναι ασφαλές για πόση, το νερό από τις βρύσες της κουζίνας μας δεν στερείται μικροβιακής ζωής. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η παραμονή του νερού στο μπουκάλι σας για μερικές ημέρες θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη βακτηρίων, λέει η Πριμρόουζ Φρίστοουν, αναπληρώτρια καθηγήτρια κλινικής μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Leicester, στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα βακτήρια που μπορούν να προκαλέσουν ανθρώπινες λοιμώξεις ευδοκιμούν σε θερμοκρασία περίπου 37C λέει η Φρίστοουν, αλλά μπορούν επίσης να πολλαπλασιαστούν σε θερμοκρασία δωματίου, περίπου 20C.
«Όσο περισσότερο χρόνο το νερό σε ένα μπουκάλι αποθηκεύεται σε θερμοκρασία δωματίου, τόσο περισσότερα βακτήρια αναπτύσσονται», λέει.
Μια μελέτη που διεξήχθη στη Σιγκαπούρη χρησιμοποιώντας βρασμένο νερό βρύσης – το οποίο θα έπρεπε να έχει ελάχιστα βακτήρια λόγω βράσης – διαπίστωσε ότι οι πληθυσμοί των βακτηρίων μπορούν να αυξηθούν ραγδαία μέσα στα μπουκάλια νερού, καθώς χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια μιας μέσης ημέρας. Κατά μέσο όρο διαπίστωσαν ότι τα επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια που χρησιμοποιούνταν από ενήλικες αυξήθηκαν από περίπου 75.000 βακτήρια ανά χιλιοστόλιτρο το πρωί σε περισσότερα από 1-2 εκατομμύρια ανά χιλιοστόλιτρο κατά τη διάρκεια 24 ωρών.
Ένας τρόπος για να επιβραδύνετε την ανάπτυξη των βακτηρίων είναι να αποθηκεύετε το μπουκάλι σας στο ψυγείο μεταξύ των γουλιών, λέει η Φρίστοουν, αν και αυτό δεν εμποδίζει εντελώς την ανάπτυξή τους.
Αλλά ενώ ένα μέρος της βακτηριακής δραστηριότητας ενός μπουκαλιού νερού προέρχεται από το ίδιο το νερό, η μεγαλύτερη μόλυνση εισάγεται στην πραγματικότητα από το άτομο που πίνει. Είτε παίρνετε το μπουκάλι σας στη δουλειά, στο γυμναστήριο ή ακόμα και αν το κρατάτε απλώς στο σπίτι, το εξωτερικό του μπουκαλιού σας θα μεταφέρει πολλά μικρόβια. Και αυτά τα μικρόβια μεταφέρονται εύκολα στο περιεχόμενο του μπουκαλιού, μαζί με τα βακτήρια από το στόμα σας κάθε φορά που πίνετε μια γουλιά, λέει η ίδια.
Ακόμα ένας λόγος να πλύνετε τα χέρια σας
Οι χρήστες μπουκαλιών νερού που δεν πλένουν τακτικά τα χέρια τους θα διαπιστώσουν επίσης ότι τα μπουκάλια τους μπορεί να φιλοξενούν βακτήρια όπως το E. coli, λέει η Φρίστοουν.
«Τα βακτήρια που σχετίζονται με τα περιττώματα, όπως το E. coli, μπορεί να προέρχονται από τα χέρια μας και να καταλήγουν στα χείλη μας, αν δεν είμαστε καλοί στην υγιεινή της τουαλέτας», λέει.
Και μπορούμε να μεταδώσουμε, ή να κολλήσουμε, ιούς με το να μοιραζόμαστε μπουκάλια νερού με άλλους. Ασθένειες όπως ο νοροϊός θα μπορούσαν εύκολα να μεταδοθούν με αυτόν τον τρόπο.
Οι άνθρωποι έχουν γενικά μεταξύ 500 και 600 διαφορετικά είδη βακτηρίων που ζουν στο στόμα τους λέει η Φρίστοουν. «Αυτό που δεν είναι απαραίτητα νοσογόνο για εσάς, δεν είναι πάντα το ίδιο και για τους άλλους. Μπορεί να κουβαλάτε μια μόλυνση και να μην το καταλαβαίνετε, επειδή το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι τόσο καλό στο να μας προστατεύει», προσθέτει.
Ένας άλλος τρόπος για να ενθαρρύνετε την ανάπτυξη βακτηρίων στο μπουκάλι σας είναι να βάζετε σε αυτό οτιδήποτε άλλο εκτός από φρέσκο νερό. Άλλα ροφήματα τροφοδοτούν επίσης τα μικρόβια – έτσι, για παράδειγμα, όποια από αυτά περιέχουν ζάχαρη μπορούν να διεγείρουν την ανάπτυξη τυχόν βακτηρίων ή μούχλας που υπάρχουν στο μπουκάλι σας, υποστηρίζει η ίδια.
«Οτιδήποτε άλλο εκτός από το νερό είναι παράδεισος για τα βακτήρια και τους μύκητες, ειδικά τα ροφήματα πρωτεΐνης», λέει.
Τι μπορούμε να πάθουμε;
Όλοι μας περιβαλλόμαστε από βακτήρια στο έδαφος, στον αέρα και στο σώμα μας, αλλά αξίζει να θυμόμαστε ότι τα περισσότερα βακτήρια είναι αβλαβή ή και ωφέλιμα.
Το νερό που έχει μολυνθεί με βακτήρια όπως το E. coli μπορεί να προκαλέσει διάρροια και εμετό, αλλά όχι πάντα. Τα E. Coli είναι μια μεγάλη ομάδα βακτηρίων που βρίσκονται φυσικά στο περιβάλλον, αλλά είναι επίσης συνηθισμένοι φυσικοί κάτοικοι του ανθρώπινου εντέρου. Μόνο όταν τα βακτήρια γίνονται παθογόνα – με άλλα λόγια παίρνουν ορισμένα χαρακτηριστικά που τα καθιστούν επιβλαβή – αρρωσταίνουν τους ανθρώπους.
Τα περισσότερα μικρόβια δεν είναι επιβλαβή για τον άνθρωπο, αλλά οι άνθρωποι των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα είναι εξασθενημένο μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε λοιμώξεις, λέει η Φρίστοουν.
Επίσης, το να αρρωστήσετε από ένα στομαχικό μικρόβιο μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να οδηγήσει σε μακροχρόνιες αλλαγές στο έντερο.
Οι άνθρωποι που έχουν πάρει πρόσφατα αντιβιοτικά που μπορεί να επηρεάσουν το μικροβίωμα του εντέρου τους μπορεί επίσης να παρουσιάσουν αλλαγές που τους αφήνουν πιο ευάλωτους σε άλλες λοιμώξεις. Ένα δείγμα επιχρίσματος από ένα επαναχρησιμοποιούμενο μπουκάλι νερού που ελήφθη σε ένα γραφείο εφημερίδας στο Ηνωμένο Βασίλειο αποκάλυψε επίσης ότι τα μπουκάλια αυτά μπορεί να αποτελέσουν έδαφος αναπαραγωγής για αναδυόμενα στελέχη βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Οι ερευνητές ανακάλυψαν στο δείγμα που ελήφθη από το μπουκάλι νερού ένα βακτήριο που ονομάζεται Klebsiella grimontii- το οποίο είναι ικανό να σχηματίζει βιοφίλμ σε αποστειρωμένες κατά τα άλλα επιφάνειες. Ενώ μπορεί να βρεθεί ως μέρος της φυσιολογικής μικροχλωρίδας του γαστρεντερικού σωλήνα, μπορεί επίσης να προκαλέσει σοβαρά εντερικά προβλήματα σε άτομα που έχουν λάβει πρόσφατα αντιβιοτικά.
Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι στην επιστημονική βιβλιογραφία δεν υπάρχουν παραδείγματα σοβαρών ασθενειών που να έχουν εντοπιστεί σε επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια νερού. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν συμβαίνουν, καθώς ο εντοπισμός μεμονωμένων πηγών μόλυνσης είναι ως γνωστόν δύσκολος.
Και πώς γίνεται ο σωστός καθαρισμός των μπουκαλιών;
Ο τακτικός και σωστός καθαρισμός των μπουκαλιών νερού είναι ο μόνος τρόπος για να είστε σίγουροι ότι δεν καταναλώνετε επιβλαβή βακτήρια μαζί με το νερό σας. Ακόμη και αν το νερό μέσα σε αυτό είναι αποστειρωμένο, λέει η Φρίστοουν, το σάλιο σας θα καταλήξει στο μπουκάλι, μαζί με ίχνη θρεπτικών ουσιών, από τα οποία τα βακτήρια τρέφονται.
Το ξέπλυμα του μπουκαλιού σας με κρύο νερό δεν αρκεί, τονίζει η Φρίστοουν, επειδή αυτό δεν θα απαλλαγεί από τα βιοφίλμ – το γλοιώδες στρώμα βακτηρίων που μπορεί να δημιουργηθεί στην εσωτερική επιφάνεια του μπουκαλιού σας, το οποίο παρέχει το τέλειο περιβάλλον στο οποίο μπορούν να αναπτυχθούν τα βακτήρια.
Η ίδια συνιστά τον καθαρισμό των επαναχρησιμοποιούμενων μπουκαλιών με ζεστό νερό (πάνω από 60C, καθώς αυτή η θερμοκρασία σκοτώνει τα περισσότερα παθογόνα μικρόβια) και τη χρήση υγρού πλύσης – αναδεύοντας το και αφήνοντας το μπουκάλι για 10 λεπτά πριν ξεπλύνετε καλά με ζεστό νερό.
Στη συνέχεια, το να αφήσετε το μπουκάλι να στεγνώσει στον αέρα είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε τη συσσώρευση βακτηρίων στο μπουκάλι σας, επειδή οι μικροοργανισμοί προτιμούν τα υγρά περιβάλλοντα.
Θα πρέπει να καθαρίζετε το μπουκάλι σας με αυτόν τον τρόπο μετά από κάθε χρήση – ή τουλάχιστον αρκετές φορές την εβδομάδα, υποστηρίζει η Φριστόουν. Και ποτέ μην περιμένετε μέχρι να αρχίσει να μυρίζει, προειδοποιεί.
«Αν το μπουκάλι σας αρχίσει να μυρίζει, έχετε φτάσει σε ένα σημείο όπου πρέπει να το πετάξετε», λέει.
