Χημικός ευνουχισμός: Μια αμφιλεγόμενη προσέγγιση στην αντιμετώπιση σεξουαλικών εγκλημάτων

Ο χημικός ευνουχισμός αποτελεί ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα εργαλεία αντιμετώπισης της σεξουαλικής εγκληματικότητας.

Πρόκειται για μια ιατρική θεραπεία που στοχεύει στη μείωση ή ακόμα και την εξάλειψη της σεξουαλικής επιθυμίας μέσω της χρήσης φαρμακευτικών ουσιών.

Εφαρμόζεται κυρίως σε άτομα που έχουν καταδικαστεί για σοβαρά σεξουαλικά εγκλήματα, με στόχο την αποτροπή της υποτροπής. Παρότι θεωρείται από κάποιους απαραίτητο μέσο πρόληψης, για άλλους αποτελεί παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Πώς λειτουργεί ο χημικός ευνουχισμός;

Σύμφωνα με την Daily Mail, η βασική αρχή του χημικού ευνουχισμού έγκειται στην καταστολή της παραγωγής ή της δράσης της τεστοστερόνης και άλλων ανδρογόνων ορμονών που σχετίζονται με τη σεξουαλική επιθυμία.

Στους άνδρες, η τεστοστερόνη παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της λίμπιντο, της στύσης και της σεξουαλικής συμπεριφοράς.

Η διαδικασία περιλαμβάνει τη χορήγηση συγκεκριμένων φαρμάκων, όπως:

• Αντιανδρογόνα: Φάρμακα που είτε εμποδίζουν τη σύνδεση της τεστοστερόνης με τους υποδοχείς της είτε μειώνουν τη συνολική παραγωγή της.
• Αγωνιστές της Ορμόνης Γοναδοτροπίνης (GnRH agonists): Φάρμακα που επεμβαίνουν στον ενδοκρινικό άξονα υποθαλάμου–υπόφυσης–όρχεων και εμποδίζουν την εντολή παραγωγής τεστοστερόνης.
• Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης (SSRI): Αντικαταθλιπτικά που επηρεάζουν έμμεσα τη σεξουαλική επιθυμία, μειώνοντάς την σημαντικά.

Μετά από λίγες ημέρες ή εβδομάδες από την έναρξη της θεραπείας, τα επίπεδα τεστοστερόνης μπορούν να πέσουν σε προ-εφηβικά επίπεδα, με αποτέλεσμα τη σταδιακή απώλεια της σεξουαλικής επιθυμίας και τη μείωση της επιθετικότητας σε αρκετές περιπτώσεις.

Ο χημικός ευνουχισμός ως θεραπεία και όχι ως τιμωρία

Ένα σημαντικό επιχείρημα υπέρ του χημικού ευνουχισμού είναι ότι αυτή δεν στοχεύει στην τιμωρία, αλλά στη θεραπευτική παρέμβαση.

Η προσέγγιση αυτή εφαρμόζεται συχνά σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία, με στόχο την ενίσχυση του αυτοελέγχου και την αναμόρφωση των σεξουαλικών αντιλήψεων και συμπεριφορών των δραστών.

Η καθηγήτρια εγκληματολογικής ψυχολογίας Belinda Winder από το Πανεπιστήμιο Nottingham Trent εξηγεί:

«Οι φαρμακολογικές παρεμβάσεις μειώνουν τα φυσιολογικά σημάδια σεξουαλικής διέγερσης και βοηθούν τα άτομα να απομακρυνθούν από καταναγκαστικές και ανθυγιεινές σεξουαλικές φαντασιώσεις».

Σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Μεγάλης Βρετανίας, ο χημικός ευνουχισμός εφαρμόζεται σε εθελοντική βάση, συνήθως ως εναλλακτική μορφή αποκατάστασης για δράστες που επιθυμούν να αλλάξουν.

Είναι μόνιμος;

Σε αντίθεση με τον χειρουργικό ευνουχισμό, ο χημικός ευνουχισμός δεν είναι μόνιμος – εφόσον διακοπεί η φαρμακευτική αγωγή, ο οργανισμός επανέρχεται σταδιακά στην προγενέστερη κατάσταση. Ωστόσο, σε περιπτώσεις μακροχρόνιας χρήσης, μπορεί να εμφανιστούν μακροπρόθεσμες παρενέργειες, όπως:

• Στειρότητα
• Συρρίκνωση των όρχεων
• Οστεοπόρωση
• Καρδιοαγγειακά προβλήματα
• Ψυχολογικές μεταβολές

Τα SSRI, αν και γενικά θεωρούνται αναστρέψιμα, έχουν συσχετιστεί με επίμονες σεξουαλικές δυσλειτουργίες, ακόμη και μετά τη διακοπή τους.

Αποτελεσματικότητα και αμφισβήτηση

Έρευνες έχουν δείξει ότι ο χημικός ευνουχισμός, όταν συνδυάζεται με ψυχολογική θεραπεία, μειώνει σημαντικά τα ποσοστά υποτροπής.

Ορισμένες μελέτες αναφέρουν πτώση των ποσοστών αυτών από 50% σε μόλις 2-5% για τους δράστες που ακολουθούν ολοκληρωμένο θεραπευτικό πρόγραμμα.

Ωστόσο, υπάρχει ακόμα έλλειψη επαρκών μακροχρόνιων δεδομένων, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου η αγωγή εφαρμόζεται υποχρεωτικά. Η εθελοντική συμμετοχή και η ψυχολογική συνεργασία θεωρούνται βασικά στοιχεία για την επιτυχία της θεραπείας.

Η καθηγήτρια Winder τονίζει:

«Η πραγματική αλλαγή έρχεται όταν το άτομο θέλει να ξεφύγει από την επιβλαβή του συμπεριφορά. Τα φάρμακα είναι μόνο η αρχή – η θεραπευτική δέσμευση είναι το κλειδί.»

Η διεθνής εικόνα και η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου

Ο χημικός ευνουχισμός εφαρμόζεται σήμερα σε αρκετές χώρες, όπως η Νότια Κορέα, η Πολωνία, η Τσεχία και η Ρωσία – με διαφορετικούς όρους, είτε εθελοντικά είτε υποχρεωτικά.

Στη Μεγάλη Βρετανία, εφαρμόζεται κυρίως πιλοτικά και σε εθελοντική βάση, με τη νέα κυβέρνηση να εξετάζει το ενδεχόμενο επέκτασης των προγραμμάτων.

Η συζήτηση για το κατά πόσο μπορεί – ή πρέπει – να καταστεί υποχρεωτικός ο χημικός ευνουχισμός στους πιο επικίνδυνους παραβάτες παραμένει ανοιχτή.

Οι επικριτές εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον κίνδυνο κατάχρησης.