H Κίνα αποτελεί το κορυφαίο «εργοστάσιο» του πλανήτη εδώ και 40 χρόνια, με τις επιχειρήσεις – κολοσσούς να έχουν μετεγκαταστήσει εκεί μεγάλο μέρος της αλυσίδας τροφοδοσίας τους επωφελούμενες από το χαμηλό εργατικό κόστος.
Τώρα, οι δασμοί που επιβάλλει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ -στοχοποιώντας κυρίως την Κίνα- αλλάζουν το status quo στην παγκόσμια μεταποίηση, δημιουργώντας νέα κέντρα παραγωγής και επανασχεδιάζοντας τον γεωπολιτικό χάρτη της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού.
Κορυφαίες αμερικανικές και όχι μόνο επιχειρήσεις έχουν ήδη αρχίσει να διαφοροποιούν την παραγωγική τους βάση, σε μία προσπάθεια να προστατευτούν από τον σινοαμερικανικό εμπορικό πόλεμο, μεταφέροντας μέρος των δραστηριοτήτων τους από την Κίνα στην Ινδία και σε άλλες αγορές. Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν η μετεγκατάσταση αυτή θα λάβει γενικευμένες διαστάσεις και κατά πόσο η διεθνής μεταποιητική αλυσίδα μπορεί να απεξαρτηθεί από την Κίνα.
Στροφή της Apple
Κορυφαίο παράδειγμα, η Apple, η οποία σχεδιάζει να μεταφέρει τη συναρμολόγηση των iPhones της στην Ινδία πολύ σύντομα, ακόμη και τον επόμενο χρόνο, σύμφωνα με πηγές τις οποίες επικαλούνται oι FT. Η κίνηση αυτή εντάσσεται στην προσπάθεια του αμερικανικού κολοσσού να διαφοροποιήσει την αλυσίδα εφοδιασμού του, προχωρώντας πολύ πιο πέρα απ’ ό,τι περίμεναν οι επενδυτές, καθώς στόχος της Apple είναι να προμηθεύεται από την Ινδία το σύνολο των περισσότερων από τα 60 εκατ. iPhones που πωλεί ετησίως στις ΗΠΑ, από τα τέλη του 2026.
Αυτό σημαίνει ότι θα διπλασιάσει την παραγωγή των iPhones στην Ινδία έπειτα από δύο περίπου δεκαετίες απόλυτης εξάρτησης από την Κίνα, όπου ο αμερικανικός κολοσσός κατασκευάζει την πλειονότητα των iPhones μέσω τρίτων, όπως η Foxconn. H Apple βρέθηκε στο μέσον των επιθετικών δασμών Τραμπ προς την Κίνα, παρότι ο Αμερικανός πρόεδρος έχει δείξει ότι είναι πρόθυμος να διαπραγματευτεί με το Πεκίνο. Μετά την ανακοίνωση των ανταποδοτικών δασμών, η Apple είδε την κεφαλαιοποίησή της, κοντά στα 3 τρισ. δολάρια, να χάνει περί τα 700 δισ. δολάρια, γι’ αυτό και έσπευσε να εξετάσει τις δυνατότητες που θα μπορούσε να της προσφέρει η αγορά της Ινδίας. Η Apple ήδη τα τελευταία χρόνια αυξάνει σταθερά την παραγωγική της ικανότητα στην Ινδία με συμβόλαια με εταιρείες όπως η Tata Electronics, παρότι εξακολουθεί να συναρμολογεί το μεγαλύτερο μέρος των έξυπνων κινητών της στην Κίνα.
Αρχικά ο Τραμπ ανακοίνωσε ανταποδοτικούς δασμούς άνω του 100% στις εισαγωγές από την Κίνα, όμως εν συνεχεία προσέφερε μία προσωρινή αναστολή των δασμών για τα smartphones. Οι συσκευές, ωστόσο, εξακολουθούν να έγκειται σε ξεχωριστό δασμό 20% που εφαρμόζεται σε όλες τις εισαγωγές από την Κίνα. Η Ινδία «χτυπήθηκε» με ανταποδοτικό δασμό 26%, αν και έχει «παγώσει» ενόσω το Νέο Δελχί επιδιώκει διμερή εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ. Σε επίσκεψή του στην Ινδία ο αντιπρόεδρος της αμερικανικής κυβέρνησης Τζέι Ντι Βανς είπε ότι οι δύο χώρες έχουν σημειώσει πολύ καλή πρόοδο. Οι ΗΠΑ απορρόφησαν το 28% των παγκόσμιων πωλήσεων των 232,1 εκατ. iPhones το 2024, σύμφωνα με στοιχεία της International Data Corporation. Ωστόσο, η Apple θα πρέπει να αυξήσει περαιτέρω την παραγωγή της στην Ινδία για να μπορεί να καλύπτει όλες τις αμερικανικές παραγγελίες από τη συγκεκριμένη χώρα.
Η Apple θα ανακοινώσει αποτελέσματα πρώτου τριμήνου την επόμενη εβδομάδα και οι επενδυτές περιμένουν να δουν τον αντίκτυπο των δασμών, αν και η εταιρεία έχει αποφύγει συζητήσεις για τους δασμούς και γενικότερα δεν συνηθίζει να δίνει λεπτομερή «κατεύθυνση» για την κερδοφορία της. Ο διευθύνων σύμβουλός της Τιμ Κουκ έχει τακτικές επαφές με τον Τραμπ και την κυβέρνησή του από τότε που ανέλαβε τη δεύτερη θητεία του.
Κορυφαίες εταιρείες
Δεν είναι, ωστόσο, μόνο η Apple εξαρτημένη από την κινεζική αγορά. Mεταξύ των κορυφαίων αμερικανικών επιχειρήσεων που δραστηριοπούνται στην Κίνα είναι η Nike, που κατασκευάζει το 80% των αθλητικών υποδημάτων της εκεί, παρότι έχει μεταφέρει τα τελευταία χρόνια μέρος της παραγωγής της στο Βιετνάμ και στην Ινδονησία, η General Motors, η Ford, η Dell Computer, η Mattel που κατασκευάζει περίπου το 50% των προϊόντων της στην Κίνα, η Intel, που επένδυσε πέρυσι 300 εκατ. δολάρια σε μεταποιητικές εγκαταστάσεις στην Κίνα, η Coca-Colα με πολλές γραμμές παραγωγής στην κινεζική αγορά. Η κοινοπραξία WicreSoft της Microsoft στην Κίνα ανακοίνωσε στις αρχές Απριλίου ότι θα σταματήσει τις εκεί δραστηριότητές της, ενώ πέρυσι έκλεισε όλα τα φυσικά της καταστήματα στην κεντρική Κίνα, αφήνοντας τις πωλήσεις των προϊόντων της σε εταίρους και online πωλητές.
Οι αντικαταστάτες
Τα στοιχεία για τις διεθνείς άμεσες ξένες επενδύσεις δείχνουν ότι χώρες όπως Βιετνάμ, Ινδία, Ταϊλάνδη και Ινδονησία θα μπορούσαν να παίξουν μεγαλύτερο ρόλο στις εφοδιαστικές αλυσίδες του κλάδου καταναλωτικών ηλεκτρονικών. Εκτός από την Apple, στροφή στην Ινδία έχει κάνει και η νοτιοκορεατική Samsung όσον αφορά την κατασκευή κινητών της, όπως επίσης και οι HP και Google. Οι δασμοί Τραμπ σε συνδυασμό με τις πιο αποτελεσματικές βιομηχανικές πολιτικές των χωρών στη ΝΑ Ασία θα μπορούσαν να επιταχύνουν αυτή την προσπάθεια διαφοροποίησης. Ωστόσο, αυτή η μετατόπιση θα εξαρτηθεί και από το επίπεδο των δασμών που θα επιβάλουν τελικά οι ΗΠΑ σε εμπορικούς εταίρους πέραν της Κίνας. Επίσης, αρκετές επιχειρήσεις και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού έχουν επεκτείνει τη βάση παραγωγής τους, στον κλάδο της ένδυσης, σε χώρες όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία.
Και η Ευρώπη
Ιδιαίτερα εκτεθειμένες στην κινεζική αγορά είναι και οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες, όπως Stellantis, VW, Renault. Τα τελευταία 30 έτη, η παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία μετέφερε δραστηριότητές της σε αγορές με χαμηλότερο κόστος και η Κίνα έπαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτό με τις ευρωπαϊκές μάρκες να δημιουργούν κοινοπραξίες και να κατασκευάζουν αυτοκίνητα και ανταλλακτικά στην Κίνα, προτού τα εξάγουν στις εγχώριες αγορές τους. Με βάση στοιχεία του 2024, η VW διέθετε στην Κίνα 39 εργοστάσια κατασκευής αυτοκινήτων, αποτελώντας μέρος του κινεζικού βιομηχανικού οικοσυστήματος.
