Χθες, Μεγάλη Τετάρτη, η Κομισιόν έδωσε στη δημοσιότητα τον κατάλογο των χωρών καταγωγής που θεωρούνται «ασφαλείς», περιορίζοντας έτσι τις δυνατότητες χορήγησης ασύλου στους υπηκόους τους που μεταναστεύουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Στον κατάλογο αυτόν περιλαμβάνονται το Κόσοβο, το Μπανγκλαντές, η Κολομβία, η Αίγυπτος, η Ινδία, το Μαρόκο και η Τυνησία.
Η γερμανική συμφωνία
Στην Ευρώπη η αυστηρότερη πολιτική στο Μεταναστευτικό, που στην Ελλάδα σηματοδοτήθηκε από την ανάληψη του υπουργικού χαρτοφυλακίου από τον κ. Μάκη Βορίδη ενδεχομένως να αποτυπώνεται συμβολικά στην προχθεσινή δήλωση της κυρίας Μέρκελ, η οποία, εκτός πολιτικής πια, χαιρέτισε τη σχετική συμφωνία των δύο μελλοντικών κυβερνητικών εταίρων στη Γερμανία, της Χριστιανικής Ενωσης και του SPD.
Το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο στην Ε.Ε. προβλέπει τέσσερις βασικούς πυλώνες, που είναι:
■ Αυστηρός έλεγχος: Οσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου στην Ε.Ε. θα καταγράφονται και θα υπόκεινται σε ελέγχους ταυτοποίησης, ασφάλειας και υγείας.
■ Βάση δεδομένων Eurodac για το άσυλο και τη μετανάστευση: Ο κανονισμός Eurodac μετατρέπει την υφιστάμενη βάση δεδομένων σε μια πλήρως ανεπτυγμένη βάση δεδομένων για το άσυλο και τη μετανάστευση, διασφαλίζοντας την ξεκάθαρη ταυτοποίηση όλων όσοι εισέρχονται στην Ε.Ε. ως αιτούντες άσυλο ή ως αντικανονικοί μετανάστες.
■ Διαδικασία στα σύνορα και επιστροφές: Θα εφαρμόζεται υποχρεωτική διαδικασία στα σύνορα για τους αιτούντες άσυλο οι οποίοι είναι απίθανο να χρήζουν προστασίας, παραπλανούν τις Αρχές ή παρουσιάζουν κίνδυνο για την ασφάλεια. Επιπλέον, θα πραγματοποιούνται αποτελεσματικές επιστροφές με στήριξη επανένταξης για όσα άτομα δεν είναι επιλέξιμα για διεθνή προστασία.
■ Πρωτόκολλα διαχείρισης κρίσεων και δράση κατά της εργαλειοποίησης: Ο κανονισμός για τις καταστάσεις κρίσης παρέχει πρωτόκολλα ταχείας δράσης τα οποία συνοδεύονται από επιχειρησιακή βοήθεια και χρηματοδότηση σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Οι επιστροφές των παράνομων μεταναστών στις χώρες προέλευσης αποτελούν βασικό κανόνα του νέου συμφώνου, ωστόσο τα δεδομένα δείχνουν ότι λιγότεροι από ένας στους πέντε που υποχρεούνται να επιστρέψουν στις χώρες τους το κάνουν. Ειδικότερα, σύμφωνα με τη Eurostat, μολονότι το 2023 484.160 παράνομοι μετανάστες διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν την Ε.Ε., τελικά μόλις 91.465 (18,9%) επέστρεψαν στις χώρες καταγωγής τους.
Η Ελλάδα, όπως έχει τονίσει ο κ. Βορίδης, στηρίζει ένθερμα την πολιτική των επιστροφών και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η απόφαση των υπουργών Εξωτερικών και Μετανάστευσης, που δημοσιεύτηκε μέσα στην περασμένη εβδομάδα και πέρασε στο ΦΕΚ, με την οποία η Τουρκία εντάσσεται στον κατάλογο των ασφαλών τρίτων χωρών.
Ειδικότερα, η ΚΥΑ προβλέπει ρητά τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπανγκλαντές και τη Σομαλία.
Σύμφωνα με το υπουργείο Μετανάστευσης, η απόφαση θα επιτρέψει την άμεση απόρριψη αιτήσεων ασύλου και την επιστροφή όσων μεταναστών από αυτές τις χώρες έχουν εισέλθει παράνομα στην Ελλάδα από την Τουρκία.
Με βάση ευρωπαϊκές πηγές, το γεγονός ότι η Τουρκία δεν συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί μεγάλο πρόβλημα, για το οποίο αυτή την ώρα δεν διαφαίνεται τρόπος αντιμετώπισης.
Ωστόσο, αυτό που επιδιώκει η Ε.Ε. είναι η σύναψη συμφωνιών με τρίτες χώρες για οργανωμένο πρόγραμμα μετανάστευσης με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες των χωρών-μελών σε εργατικό δυναμικό, αφού πιστοποιηθούν τα επαγγελματικά προσόντα και οι δεξιότητες των υποψηφίων για μόνιμη μετανάστευση στην Ευρώπη. «Γιατί να μην προσελκύσουμε στην Ευρώπη, για παράδειγμα, εξειδικευμένους στον τομέα της τεχνολογίας από την Ινδία;», αναρωτιόταν προ ημερών στέλεχος της Κομισιόν, αναφερόμενο στη νέα μεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε. και τους στόχους της, σημειώνοντας παράλληλα ότι αντίστοιχα θα μπορούσαν να καλυφθούν μέσω νόμιμων οδών και συμφωνιών κενά στον τομέα της υγείας και της αγροτικής παραγωγής. Ωστόσο, το ίδιο στέλεχος δεν μπορούσε να απαντήσει πειστικά στην παρατήρηση πώς θα κλείσουν οι παράνομες μεταναστευτικές οδοί από χώρες όπως το Αφγανιστάν (για ανθρώπους που δεν δικαιούνται άσυλο) ή το Πακιστάν.
Απελάσεις;
Αλλωστε, στην Ελλάδα, στην κορύφωση της προσφυγικής κρίσης και τα χρόνια που ακολούθησαν έως το 2019-2020, το μεγαλύτερο ποσοστό μεταναστών στα κέντρα υποδοχής-κράτησης προερχόταν από το Αφγανιστάν.
Μία ακόμη παράμετρος που μπαίνει στην εξίσωση για τη νόμιμη μετανάστευση είναι η ασφάλεια και ο έλεγχος όσων θα τους δίνεται άδεια νόμιμης και μόνιμης μετανάστευσης στην Ευρώπη. Ηδη, πάντως, στο πλαίσιο της νέας πολιτικής, η απέλαση είναι μονόδρομος για όσους κρίνονται επικίνδυνοι για την ασφάλεια των χωρών-μελών της Ε.Ε. Στο ίδιο πλαίσιο, η Ε.Ε. κινείται στην κατεύθυνση να υπάρχουν κοινές διαδικασίες για την απέλαση παράνομων μεταναστών που δεν δικαιούνται καθεστώς προστασίας, ενώ η Κομισιόν προτείνει παράλληλα οι δικαστικές αποφάσεις επιστροφών να αναγνωρίζονται σε όλες τις χώρες της Ενωσης, ώστε να μην χρειάζεται να κινηθεί νέα διαδικασία με το ίδιο αντικείμενο σε άλλο κράτος-μέλος, αν στο μεταξύ το πρόσωπο σε βάρος του οποίου έχει εκδοθεί απόφαση απέλασης έχει μετακινηθεί σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα από εκείνη που εξέδωσε την απόφαση.
Φωτογραφία: Shutterstock
