Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το μέλλον της αμερικανικής συνταγματικής δημοκρατίας στηρίζεται πλέον σε ένα και μόνο ερώτημα: θα αψηφήσει ο πρόεδρος Τραμπ και η κυβέρνησή του τις δικαστικές αποφάσεις;
Ομοσπονδιακοί δικαστές έχουν εκδώσει περισσότερες από δώδεκα προσωρινές διαταγές και προσωρινά ασφαλιστικά μέτρα κατά των ενεργειών της κυβέρνησης Τραμπ.
Αλλά δεν είναι σαφές αν η κυβέρνηση θα συμμορφωθεί και σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις, οι δικαστές δήλωσαν ότι οι εντολές τους αγνοήθηκαν.
Ανίκανα τα δικαστήρια μπροστά στον Τραμπ
Η κυβέρνηση Τραμπ αντιμετωπίζει ήδη 100 νομικές προκλήσεις. Δύο πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις θα δοκιμάσουν αναμφίβολα την υπομονή του Τραμπ.
Το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε αυτή την εβδομάδα την εξουσία ενός ομοσπονδιακού δικαστή στην Ουάσιγκτον να άρει το πάγωμα από τον Τραμπ σχεδόν 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων εξωτερικής βοήθειας που είχε εγκριθεί από το Κογκρέσο.
Η κυβέρνηση είχε χάσει την προθεσμία που είχε θέσει ο δικαστής για να στείλει τα χρήματα, τα οποία ο Τραμπ είχε μπλοκάρει την πρώτη ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του.
Και την Πέμπτη, ένας άλλος ομοσπονδιακός δικαστής, στο Ρόουντ Άιλαντ, παρέτεινε μια εντολή που υποχρέωνε την κυβέρνηση Τραμπ να αποδεσμεύσει δισεκατομμύρια δολάρια σε κονδύλια που ενέκρινε το Κογκρέσο για σχεδόν δύο δωδεκάδες πολιτείες και την Περιφέρεια της Κολούμπια.
Ο δικαστής δήλωσε ότι ο Λευκός Οίκος «έθεσε τον εαυτό του πάνω από το Κογκρέσο» μπλοκάροντας τα χρήματα.
Αλλά η σκληρή αλήθεια για όσους προσβλέπουν στα δικαστήρια για να χαλιναγωγήσουν τη διοίκηση Τραμπ είναι ότι το Σύνταγμα δεν δίνει στους δικαστές καμία εξουσία να υποχρεώνουν τη συμμόρφωση με τις αποφάσεις τους – είναι ο εκτελεστικός κλάδος που τελικά επιβάλλει τις δικαστικές εντολές.
Εάν ένας πρόεδρος αποφασίσει να αγνοήσει μια δικαστική απόφαση, τα δικαστήρια πιθανότατα καθίστανται ανίκανα, αναφέρουν σε άρθρο τους οι New York Times, οι οποίοι εντόπισαν το πρόβλημα.
Οι «προειδοποιήσεις» Μασκ
Ίσως η απειλή της περιφρόνησης των δικαστικών αποφάσεων, την οποία πρότεινε ο Τραμπ και ο αντιπρόεδρός του, Τζέι Ντι Βανς και ορισμένοι από τους διορισμένους του, να είναι ένας τρόπος να ασκηθεί πίεση στα δικαστήρια ώστε να αντιμετωπίσουν ευνοϊκά τη διοίκηση Τραμπ.
Οι σύμμαχοι του Τραμπ πιέζουν επίσης για την παραπομπή δικαστών που αποφαίνονται κατά των πολιτικών της κυβέρνησής του.
Ο Έλον Μασκ έγραψε πρόσφατα στην πλατφόρμα του X ότι «ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί η κυριαρχία του λαού στην Αμερική είναι η παραπομπή δικαστών» και ότι «πρέπει να παραπέμψουμε για να σώσουμε τη δημοκρατία».
Ο Μάικ Λι από τη Γιούτα, Ρεπουμπλικάνος στην Επιτροπή Δικαιοσύνης της Γερουσίας, δήλωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι «οι διεφθαρμένοι δικαστές πρέπει να παραπεμφθούν και να απομακρυνθούν» και ότι οι αποφάσεις κατά της κυβέρνησης δίνουν την εντύπωση ενός «δικαστικού πραξικοπήματος».
Η απομάκρυνση ομοσπονδιακών δικαστών λόγω διαφωνίας με τις αποφάσεις τους θα ήταν πρωτοφανής.
Το Σύνταγμα επιτρέπει την παραπομπή μόνο για «προδοσία, δωροδοκία ή άλλα υψηλά εγκλήματα και πλημμελήματα». Δεν υπάρχει καμία εύλογη βάση για να ισχυριστεί κανείς ότι έχει εκπληρωθεί αυτό το κριτήριο.
Και είναι γελοίο, σύμφωνα πάντα με τους New York Times να βλέπουμε τους συντηρητικούς, οι οποίοι επανειλημμένα προσέφυγαν στα δικαστήρια για να απαγορεύσουν τις πολιτικές του Μπάιντεν και της κυβέρνησης Ομπάμα, να λένε τώρα ότι η δικαιοσύνη δεν πρέπει να ελέγχει τις ενέργειες της εκτελεστικής εξουσίας.
Όλα αυτά αφορούν μια κυβέρνηση που δεν θέλει να περιορίζεται από το Σύνταγμα, τους νόμους ή τα δικαστήρια.
Οι πρόεδροι στο παρελθόν συμμορφώθηκαν με τους νόμους
Είναι ανησυχητικό ακόμη και να αναρωτιέται κανείς αν ο πρόεδρος θα αψηφούσε μια δικαστική εντολή.
Σε όλη την αμερικανική ιστορία, οι πρόεδροι συμμορφώνονται με τις εντολές των δικαστηρίων, ακόμη και όταν διαφωνούν.
Στη δεκαετία του 1930, το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε πολλά από τα προγράμματα του New Deal του Φραγκλίνου Ρούσβελτ. Εκείνος θύμωσε και πρότεινε να διευρυνθεί το μέγεθος του Ανώτατου Δικαστηρίου για να υποστηρίξει τις πρωτοβουλίες του, αλλά ποτέ δεν έφτασε στο σημείο να αψηφήσει τις αποφάσεις.
Όταν το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματική τη διαταγή του Χάρι Τρούμαν να κατασχέσει χαλυβουργίες κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κορέας, ένα σημαντικό πλήγμα για την προεδρία του, ο Τρούμαν θύμωσε και αυτός, αλλά συμμορφώθηκε με την απόφαση.
Ομοίως, όταν το δικαστήριο διέταξε τον Ρίτσαρντ Νίξον να παραδώσει τις κασέτες του Λευκού Οίκου, το έκανε, παρόλο που αυτό σήμαινε το τέλος της προεδρίας του.
Πιο πρόσφατα, όταν τα δικαστήρια μπλόκαραν τις πολιτικές της κυβέρνησης Μπάιντεν – από την ελάφρυνση των φοιτητικών δανείων μέχρι τις εντολές για εμβόλια – ο Λευκός Οίκος συμμορφώθηκε.
«Αυτός που σώζει την πατρίδα του δεν παραβιάζει κανέναν νόμο» λέει ο Τραμπ
Μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση Τραμπ έχει δώσει αντικρουόμενα μηνύματα σχετικά με το αν θα αψηφήσει δικαστικές αποφάσεις. Σ
τις 11 Φεβρουαρίου, ο κ. Τραμπ δήλωσε: «Πάντα συμμορφώνομαι με τα δικαστήρια και στη συνέχεια θα πρέπει να ασκήσω έφεση».
Και τον ίδιο μήνα, η εκτελούσα χρέη γενικού εισαγγελέα, Σάρα Χάρις, έγραψε σε υποσημείωση σε υπόμνημα προς το Ανώτατο Δικαστήριο: «Ο εκτελεστικός κλάδος λαμβάνει σοβαρά υπόψη το συνταγματικό καθήκον του να συμμορφώνεται με τις εντολές των δικαστηρίων του άρθρου ΙΙΙ».
Αλλά μόλις μία ημέρα πριν, ο Τραμπ είχε αναρτήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Αυτός που σώζει την πατρίδα του δεν παραβιάζει κανέναν νόμο».
Μια εβδομάδα νωρίτερα, ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς δημοσίευσε: «Οι δικαστές δεν επιτρέπεται να ελέγχουν τη νόμιμη εξουσία της εκτελεστικής εξουσίας», υπονοώντας ότι ο πρόεδρος αποφασίζει τι είναι «νόμιμο».
Αυτό ακολουθεί ένα ιστορικό ισχυρισμών του Βανς που υποδηλώνουν ότι ο πρόεδρος δεν χρειάζεται να συμμορφώνεται με δυσμενείς δικαστικές αποφάσεις.
Και ενώ αυτό δεν αφορούσε δικαστική απόφαση, τον Ιανουάριο, σε μια από τις πρώτες του πράξεις στην εξουσία, ο Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα για την καθυστέρηση της επιβολής ομοσπονδιακής απαγόρευσης του TikTok, παρόλο που η απαγόρευση αυτή είχε μόλις επικυρωθεί από ομόφωνο Ανώτατο Δικαστήριο.
Οι πιθανότητες
Η πραγματικότητα – και ο Τραμπ και οι γύρω του το γνωρίζουν – είναι ότι θα μπορούσε να ξεφύγει αψηφώντας τις δικαστικές αποφάσεις, εάν, τελικά, επιλέξει να το κάνει.
Λόγω των αποφάσεων του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο Τραμπ δεν μπορεί να θεωρηθεί αστικά ή ποινικά υπεύθυνος για τις επίσημες πράξεις στις οποίες προβαίνει για την άσκηση των συνταγματικών του εξουσιών.
Όσοι από την κυβέρνηση Τραμπ εφαρμόζουν τις πολιτικές του και παραβιάζουν τις δικαστικές αποφάσεις θα μπορούσαν να θεωρηθούν υπόδικοι για ασέβεια.
Αλλά αν πρόκειται για ποινική περιφρόνηση, ο Τραμπ μπορεί να τους δώσει χάρη. Αν και η αστική περιφρόνηση μπορεί να συνεπάγεται τη φυλάκιση μέχρι το άτομο να συμμορφωθεί με τη δικαστική απόφαση, αυτό επιβάλλεται από τους αστυνόμους των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίοι ανήκουν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και, συνεπώς, τελούν υπό τον έλεγχο του προέδρου.
Η περιφρόνηση των δικαστικών αποφάσεων θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για μομφή και απομάκρυνση. Αλλά με το κόμμα του να ελέγχει το Κογκρέσο, ο Τραμπ γνωρίζει ότι αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο να συμβεί.
Εάν η κυβέρνηση Τραμπ επιλέξει να αψηφήσει τις δικαστικές αποφάσεις, θα έχουμε μια συνταγματική κρίση που δεν έχουμε ξαναδεί. Ίσως η κοινή γνώμη στραφεί εναντίον του προέδρου και αυτός υποχωρήσει και συμμορφωθεί.
Ή ίσως, μετά από 238 χρόνια, να δούμε το τέλος της κυβέρνησης υπό το κράτος δικαίου.
