Μαζί με όλα τα εμπόδια που είχαν τεθεί από το έκπτωτο καθεστώς στη Συρία, προβλήματα αντιμετώπιζε φυσικά και ο χώρος της ανάγνωσης και των βιβλίων.
Για να τυπώσει κανείς ένα βιβλίο τις ημέρες του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, έπρεπε πρώτα να σκεφτεί τη λογοκρισία που υπήρχε. Είχε πολιτικό χαρακτήρα το βιβλίο; Πήγαινε στο υπουργείο Πληροφοριών. Θρησκευτικό; Στο υπουργείο Θρησκευτικών Υποθέσεων (awqaf). Λογοτεχνία; Στην Ένωση Αραβικών Βιβλίων.
Όλοι οι τομείς που προαναφέρθηκαν αποτελούσαν βιτρίνα για τις συριακές υπηρεσίες ασφαλείας, οι οποίες μελετούσαν τους προτεινόμενους τίτλους και, στην καλύτερη περίπτωση, ενέκριναν το βιβλίο με εξαντλητικές διορθώσεις γραμμή προς γραμμή ή, στη χειρότερη περίπτωση, απέρριπταν το βιβλίο στο σύνολό του.
Τακτικές οι επιδρομές στους εκδοτικούς οίκους στη Συρία
Ακόμη και μετά την έγκριση, η διάρκεια ζωής ενός βιβλίου μπορεί να ήταν σύντομη. Για παράδειγμα, όταν οι σχέσεις της Συρίας με το Ιράκ είχαν επιδεινωθεί οι υπηρεσίες ασφαλείας επισκέπτονταν τα καταστήματα και τους διέταζαν να απομακρύνουν κάθε βιβλίο που μιλούσε με τα καλύτερα λόγια για την ιρακινή κυβέρνηση.
«Μας έκαναν τακτικά επιδρομές, οπότε δεν μπορούσαμε να εκδώσουμε τίποτα χωρίς έγκριση, καθώς τόσο εμείς όσο και ο συγγραφέας θα τιμωρούμασταν», δήλωσε ο Wahid Taja, υπάλληλος του Dar al-Fikr, ενός από τους σημαντικότερους εκδοτικούς οίκους της Δαμασκού, που ιδρύθηκε το 1957, σύμφωνα με τον Guardian.
Κατά τη διάρκεια της 25χρονης καριέρας του στο Dar al-Fikr, ο αριθμός των απαγορευμένων βιβλίων στην αποθήκη του αυξήθηκε. Το καθεστώς Άσαντ ήταν ευμετάβλητο, οπότε οι υπάλληλοί του έπαιρναν συνεχώς βιβλία που είχαν τακτοποιηθεί προς πώληση στο κατάστημα και τα τοποθετούσαν στην αποθήκη.
Όταν ο πρώην πρόεδρος της Συρίας ανατράπηκε σε μια αστραπιαία επίθεση στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Taja σκέφτηκε αμέσως αυτά τα βιβλία που μάζευαν σκόνη, αδιάβαστα για χρόνια. Ένα προς ένα, άνοιξε κουτιά με βιβλία των οποίων το περιεχόμενο ήταν υποτίθεται επικίνδυνο και τα τοποθέτησε ξανά στα ράφια του Dar al-Fikr.
Η ιδιάζουσα περίπτωση του «1984»
Ένα βιβλίο που δεν απαγορεύτηκε ποτέ ήταν το βιβλίο του Τζορτζ Όργουελ «1984», παρά τους κραυγαλέους παραλληλισμούς με το ολοκληρωτικό σύστημα του καθεστώτος Άσαντ. Η θεωρία του ίδιου του Taja σχετικά με το γιατί επιτράπηκε η πώληση του μυθιστορήματος ήταν απλή: «Ήθελαν να φανταστούμε ότι είχαν τις ίδιες δυνατότητες, να μας παρακολουθούν όπου κι αν πηγαίναμε».
Με το καθεστώς Άσαντ να έχει φύγει, το βιβλίο του Όργουελ έμοιαζε λιγότερο με απειλή και πλέον ήταν απλώς μια υπενθύμιση του τι συνέβαινε κάποτε. «Τώρα υπάρχει ελευθερία, δεν έχουμε πια φόβο. Είναι τελείως διαφορετικά, όλοι είναι πιο άνετα», δήλωσε ο Taja.
Βιβλία με το σταγονόμετρο
Στο ExLibris, ένα αγγλόφωνο βιβλιοπωλείο 23 ετών που βρίσκεται σε μια συνοικία της Δαμασκού, η εκτεταμένη συλλογή του καταστήματος έφερε ακόμη τα σημάδια των ελέγχων του καθεστώτος Άσαντ. Οι τιμές των εισαγόμενων βιβλίων ήταν όλες σβησμένες – για να αποφευχθεί η υποψία της εμπορίας συναλλάγματος, μια πιθανή ποινή φυλάκισης πριν από λίγο περισσότερο από ένα μήνα, αναφέρει το δημοσίευμα.
Το βιβλιοπωλείο δεν είχε παραλάβει νέα βιβλία από το 2019, συντηρούμενο από ένα τεράστιο φορτίο που έφερε η ιδιοκτήτριά του, Rima Semmakie Hadaya, κατά τη διάρκεια της τελευταίας διεθνούς έκθεσης βιβλίου της χώρας. Οι συριακές αρχές ήταν πιο επιεικείς όσον αφορά τα βιβλία που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια των διεθνών εκθέσεων βιβλίου της, για να διευκολύνουν τους ξένους εκδοτικούς οίκους.
Όλοι οι τίτλοι στα ράφια του ExLibris – από τον Χάρι Πότερ μέχρι τον Νόαμ Τσόμσκι – είχαν εγκριθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Η Hadaya δεν ήθελε να εκθέσει τον εαυτό της ή τους υπαλλήλους της σε κίνδυνο.
«Τώρα που νιώθουμε ότι μπορούμε να αναπνεύσουμε, δεν ανησυχούμε ότι θα έρθουν και θα παρατηρήσουν ίσως ένα βιβλίο με ένα σύμβολο λίρας ή δολαρίου που ξεχάσαμε να σβήσουμε», είπε.
Η ιδιοκτήτρια του καταστήματος εξακολουθεί να περιμένει οδηγίες από τις νέες αρχές προτού εισάγει περισσότερα βιβλία.
Τι ισχύει στα βιβλιοπωλεία μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ
Οι κυβερνώντες πλέον Σύριοι αντάρτες δεν έχουν εκδώσει οδηγίες προς τους εκδοτικούς οίκους ή τα βιβλιοπωλεία. Οι δυτικές κυρώσεις αποτελούν επίσης εμπόδιο για τους εισαγωγείς βιβλίων, οι οποίες εξακολουθούν να εφαρμόζονται στη Συρία παρά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ που υποτίθεται ότι τιμωρούσαν.
Τα βιβλιοπωλεία και τα τυπογραφεία της Δαμασκού ελπίζουν ότι αυτή η περίοδος ελευθερίας θα διαρκέσει και δεν θα είναι απλώς μια επανάληψη της «Άνοιξης της Δαμασκού» το 2001, όταν ο νεοεγκατεστημένος Άσαντ επέτρεψε στον λαό του μια σύντομη γεύση ελευθερίας πριν κλείσει και πάλι την πόρτα.
Source link
