Συμφωνία Ιράν- Ρωσίας υπογράφεται στη Μόσχα | Ειδησεις

Ενώ η συμφωνία έχει καταρτιστεί με δηλωμένο στόχο την αναδιαμόρφωση της πορείας των διμερών σχέσεων, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με τις περιφερειακές επιπτώσεις της, που τροφοδοτούνται από τις ανησυχίες του Ιράν ότι διακυβεύονται τα εθνικά συμφέροντα

Ο πρόεδρος του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, επισκέπτεται τη Μόσχα την Παρασκευή για να συναντήσει τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, και να υπογράψει την πολυαναμενόμενη συμφωνία μακροπρόθεσμης στρατηγικής εταιρικής σχέσης Ιράν-Ρωσίας.

Όπως αναφέρει το al monitor, οι δύο πλευρές επεξεργάζονται τις τελικές λεπτομέρειες της συνθήκης από το 2020, όταν εκπονήθηκε το αρχικό σχέδιο, με έντονες συζητήσεις και διαβουλεύσεις ένθεν και ένθεν τόσο στη Μόσχα όσο και στην Τεχεράνη.

Κατά τη διάρκεια μιας ζωντανής συζήτησης στην κρατική τηλεόραση, ο πρεσβευτής του Ιράν στη Μόσχα, Κασέμ Τζαλαλί, χαρακτήρισε το σύμφωνο ως σύμβολο των εξελισσόμενων σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Προσέφερε γενικές εξηγήσεις σχετικά με τα 47 άρθρα που κατοχυρώνονται στη συμφωνία και καλύπτουν ευρύτατους τομείς της στρατηγικής συνεργασίας.

Με βάση τις δηλώσεις του Τζαλαλί, οι βασικές διατάξεις περιλαμβάνουν:

1. Πολιτική συνεργασία: Η συμφωνία δίνει έμφαση στον αμοιβαίο σεβασμό της κυριαρχίας, τη μη παρέμβαση και τη συνεργασία σε διεθνείς οργανισμούς. Και οι δύο χώρες στοχεύουν στην ευθυγράμμιση των στρατηγικών τους για την εξισορρόπηση της δυτικής επιρροής στην παγκόσμια πολιτική.

2. Οικονομικές και εμπορικές συνεργασίες: Το έγγραφο υπογραμμίζει το ενισχυμένο διμερές εμπόριο, τα κοινά εγχειρήματα σε όλους τους ενεργειακούς τομείς και την περιφερειακή οικονομική ολοκλήρωση. Στο πλαίσιο της συμφωνίας, το Ιράν και η Ρωσία – και οι δύο κορυφαίοι παραγωγοί ενέργειας – επιδιώκουν να αξιοποιήσουν τους πόρους τους προς αμοιβαίο όφελος.

3. Τεχνολογία και ασφάλεια στον κυβερνοχώρο: Η προηγμένη συνεργασία και τα κοινά έργα στον τομέα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο κατέχουν εξέχουσα θέση στη συμφωνία.

4. Άμυνα και καταπολέμηση της τρομοκρατίας: Οι δύο χώρες θα εμβαθύνουν τη στρατιωτική συνεργασία και τις αντιτρομοκρατικές πρωτοβουλίες και θα επεκτείνουν τις ανταλλαγές στην αμυντική τεχνολογία.

5. Πυρηνική ενέργεια: Τα κοινά έργα στην «ειρηνική» χρήση της πυρηνικής ενέργειας αναδεικνύουν την εστίαση της συμφωνίας στη μακροπρόθεσμη επιστημονική συνεργασία.

6. Περιβάλλον και Κασπία Θάλασσα: Έχουν θεσπιστεί διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη διαχείριση των πόρων της Κασπίας Θάλασσας, με κοινή δέσμευση για την περιφερειακή οικολογική σταθερότητα.

7. Οικονομική ασφάλεια: Η συνθήκη περιλαμβάνει μέτρα για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και του οργανωμένου εγκλήματος, με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής ανθεκτικότητας.

Τι σημαίνει για τις διμερείς σχέσεις και την παγκόσμια δυναμική

Το 20ετές σύμφωνο εταιρικής σχέσης επιδιώκει την ευθυγράμμιση των στρατηγικών συμφερόντων των δύο εθνών, τα οποία αντιμετωπίζουν γεωπολιτικές πιέσεις από τη Δύση.

Για το Ιράν, μπορεί να υποσχεθεί μια σανίδα σωτηρίας εν μέσω επαχθών οικονομικών πιέσεων που εδράζονται στις διεθνείς κυρώσεις και στην αυξανόμενη απομάκρυνσή του από τα παγκόσμια τραπεζικά και χρηματοπιστωτικά συστήματα. Η Τεχεράνη έχει κατά την τελευταία δεκαετία προωθήσει αμείλικτα μια ατζέντα εξωτερικής πολιτικής με το «βλέμμα προς τα ανατολικά» , η οποία δίνει προτεραιότητα σε νέες περιφερειακές συμμαχίες και μετατοπίζει την εστίαση προς τη Ρωσία και την Κίνα ως στρατηγική για τον μετριασμό των επιπτώσεων των κυρώσεων.

Για τη Ρωσία -ένα κράτος που έχει πληγεί ομοίως από τις κυρώσεις- η εταιρική σχέση θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τα ερείσματά της στη Μέση Ανατολή. Με τη βοήθεια της συμφωνίας, η Μόσχα επιδιώκει να ενισχύσει την επιρροή της σε μια περιοχή όπου η κυριαρχία των ΗΠΑ έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια.

Τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν ελπίζουν ότι η συμφωνία θα επαναφέρει τη δυναμική της ισχύος στη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής. Η δηλωθείσα συνεργασία σε θέματα ενέργειας, άμυνας και καταπολέμησης της τρομοκρατίας αμφισβητεί την κυριαρχία των δυτικογενών μπλοκ, ιδίως στον Περσικό Κόλπο και την Κεντρική Ασία. Οι δύο πλευρές έχουν ήδη επιδιώξει πολυεπίπεδη συνεργασία στο πλαίσιο μη δυτικών συμμαχιών όπως η ομάδα εθνών BRICS.

Η χρονική στιγμή της υπογραφής της συνθήκης έχει επίσης έρθει στο προσκήνιο. Πραγματοποιείται μόλις τρεις ημέρες πριν από την ορκωμοσία του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ , με τους Ιρανούς φιλοκυβερνητικούς ειδήμονες να πανηγυρίζουν για τη συμφωνία ως προάγγελο «μιας νέας περιφερειακής τάξης» και ως «σαφές μήνυμα προκλητικότητας» προς τον κοινό τους αντίπαλο, τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ωστόσο, για τους αντιπάλους του Ιράν στον Περσικό Κόλπο, ιδίως τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η εταιρική σχέση μπορεί να γίνει δεκτή με καχυποψία. Η συμφωνία θα μπορούσε να εκληφθεί ως προσπάθεια της Τεχεράνης να εδραιώσει την εξουσία της μέσω της ρωσικής υποστήριξης. Ομοίως, το Ισραήλ, ορκισμένος εχθρός και σταθερός αντίπαλος της ιρανικής επιρροής, αναμένεται να εκλάβει τη συνθήκη ως απειλή για τα συμφέροντα ασφαλείας του.

Σε ένα ευρύτερο παγκόσμιο πλαίσιο, το σύμφωνο θα μπορούσε να ενισχύσει τον άξονα Ρωσίας-Κίνας-Ιράν, αμφισβητώντας τους θεσμούς υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η συμπερίληψη στρατιωτικών διατάξεων θα εγείρει ανησυχίες στη Δύση σχετικά με το ενδεχόμενο συντονισμένων σχεδίων Ιράν-Ρωσίας.

Οι αμυντικοί δεσμοί μεταξύ Τεχεράνης και Μόσχας έχουν ήδη προκαλέσει την οργή των ευρωπαϊκών κρατών, τα οποία κατηγορούν το Ιράν ότι προμηθεύει τη Ρωσία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και βαλλιστικούς πυραύλους. Τα όπλα αυτά, πιστεύουν, έχουν αποδειχθεί θανατηφόρα και καταστροφικά στα ρωσικά πλήγματα σε ουκρανικές υποδομές και πολιτικούς στόχους, κατηγορία που η Ισλαμική Δημοκρατία αρνείται.

Εκτός από τις πιθανές ανησυχίες σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα της άμυνας και της πυρηνικής ενέργειας, η έμφαση που δίνει το έγγραφο στην ασφάλεια στον κυβερνοχώρο αναμένεται επίσης να αναστατώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν κατηγορήσει συχνά και τις δύο πλευρές για τη διεξαγωγή μυστικών επιχειρήσεων με στόχο τα συμφέροντα, τις υποδομές και την κοινή γνώμη των ΗΠΑ.

Θα καταστήσει το Ιράν πιόνι;

Οι ευρύτερες επιπτώσεις της συμφωνίας παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αβέβαιες και ανοικτές σε εικασίες, ιδίως μεταξύ των μεταρρυθμιστών του Ιράν, οι οποίοι υπερασπίζονται την εμπλοκή με τη Δύση. Εδώ και καιρό συζητούν κατά πόσον η συμφωνία θα οδηγήσει σε μια πραγματική στρατηγική εταιρική σχέση που θα ενισχύσει την οικονομία και την παγκόσμια θέση του Ιράν. Οι αντίπαλοι έχουν εκφράσει την ανησυχία ότι μπορεί απλώς να αυξήσει την εξάρτηση της Τεχεράνης από τη Μόσχα και έχουν εκφράσει αμφιβολίες για το κατά πόσον το Ιράν μπορεί να πλοηγηθεί στις πολυπλοκότητες της ευθυγράμμισης με μια παγκόσμια δύναμη χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά του.

Ιρανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η συνθήκη υποστηρίζει τις αρχές της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας. Ο πρεσβευτής Τζαλαλί δήλωσε στην τηλεοπτική συνέντευξη ότι η συμφωνία είχε διαπραγματευτεί προσεκτικά για να εξασφαλίσει ισορροπημένη συνεργασία.

Από την πλευρά του, σε σχόλια που μετέδωσε το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ τόνισε ότι η συμφωνία δεν απευθύνεται σε οποιονδήποτε τρίτο και ότι μάλλον χρησιμεύει ως «ένα έγγραφο για την επίτευξη της ασφάλειας των δύο χωρών».

Ωστόσο, οι υποσχέσεις της συνθήκης για οικονομική ανάπτυξη και τεχνολογική πρόοδο για την Ισλαμική Δημοκρατία δεν έχουν κατευνάσει τις ανησυχίες των σκεπτικιστών της Ρωσίας για τη μετατροπή του Ιράν σε οικονομικό και γεωπολιτικό δορυφόρο του Κρεμλίνου. Εκτός από τα ιστορικά στοιχεία σχετικά με την εκμετάλλευση μικρότερων εθνών στις συνεργασίες τους με μεγαλύτερες δυνάμεις, οι επικριτές έχουν επίσης επικαλεστεί την «αναξιοπιστία» της Ρωσίας στους δεσμούς της με το Ιράν τα τελευταία 200 χρόνια, με το τελευταίο να μένει συχνά προδομένο και εγκαταλελειμμένο σε περιόδους κρίσης.

Τα επιχειρήματα αυτά έχουν επίσης υπογραμμίσει την ευπάθεια του Ιράν. Με την οικονομία της να έχει πληγεί από τις κυρώσεις και τον πληθωρισμό και με ένα εθνικό νόμισμα που έχει πάρει την κατιούσα, η Τεχεράνη είχε μικρή επιρροή στη διαπραγμάτευση όρων που θα εμπόδιζαν τη Μόσχα να ασκήσει υπέρμετρη επιρροή σε κρίσιμους τομείς όπως η ενέργεια και η άμυνα.

Παρ’ όλα αυτά, εν μέσω των υφιστάμενων γεωπολιτικών υπόγειων ρευμάτων και του μεταβαλλόμενου παγκόσμιου τοπίου, η Ισλαμική Δημοκρατία φαίνεται να ασχολείται λιγότερο με το αν η συμφωνία αντιπροσωπεύει μια πρόοδο ή μια “παράδοση”.

Για την ταλαιπωρημένη ηγεσία του Ιράν, η συνθήκη συμβολίζει -τουλάχιστον προς το παρόν- μια στιγμή της αναμέτρησης, καθώς η Τεχεράνη παλεύει με τη σκληρή πραγματικότητα της οικονομικής απομόνωσης και της εσωτερικής δυσαρέσκειας, η οποία επιδεινώνεται από την αποδυναμωμένη περιφερειακή της θέση μετά τα πλήγματα που δέχθηκαν οι πληρεξούσιοι πολιτοφύλακές της από το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του 15μηνου πολέμου στη Γάζα.

Πηγή: Pagenews.gr