Ο στιγματισμός γύρω από την έμμηνος ρύση είναι κάτι που υπάρχει σε πολλές κοινωνίες, όπου η περίοδος των γυναικών συχνά θεωρείται «ταμπού» ή προκαλεί ντροπή.
Όπως σημειώνει η Fahs (2016), ο αρνητισμός γύρω από την έμμηνο ρύση οδηγεί συχνά σε γελοιοποίηση, απόρριψη και περιθωριοποίηση των γυναικών.
Τέτοιες στάσεις έχουν ριζώσει στην κοινωνία σε όλο τον χρόνο και τον πολιτισμό.
Στιγματισμός και αποκλεισμός
Η έμμηνος ρύση συχνά κατονομάζεται στα θρησκευτικά κείμενα με τρόπο που καθιστά τις γυναίκες που έχουν έμμηνο ρύση ως κάτι «άλλο» από το κανονικό.
Θρησκευτικά κείμενα σε διάφορες θρησκείες συνδέουν εδώ και καιρό την έμμηνο ρύση με την ακαθαρσία, την ντροπή και τη θεία τιμωρία.
Εβραϊκή θρησκεία
Στην εβραϊκή θρησκεία, η εμμηνόρροια συνδέεται με την ακαθαρσία μέσω του νόμου της νιντά.
Σύμφωνα με την Τορά, μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της εμμηνορροϊκής περιόδου θεωρείται ακάθαρτη και δεν επιτρέπεται να έχει σωματική επαφή με τον σύζυγό της, καθώς αυτή η κατάσταση θεωρείται θρησκευτικά “βρώμικη”.
Ορισμένες επιπλέον πρακτικές απαιτούν τη γυναίκα να αποφεύγει την είσοδο σε ιερές περιοχές ή να συμμετέχει σε θρησκευτικές τελετές, όπως η προσευχή.
Χριστιανισμός
Στον παραδοσιακό χριστιανισμό, η εμμηνόρροια έχει συνδεθεί με την έννοια της ακαθαρσίας.
Για παράδειγμα, η Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται στην έμμηνο ρύση ως «κατάρα της Εύας» και ως «μολυσματική στιγμή»
Στην Εκκλησία οι γυναίκες θεωρούνταν “βρώμικες” κατά την περίοδο της εμμηνόρροιας και σε ορισμένες περιοχές υπήρχε η αντίληψη ότι δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν στην Θεία Ευχαριστία ή σε άλλες ιερές τελετές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Ινδουισμός
Στον Ινδουισμό, η εμμηνόρροια θεωρείται ως μια ακάθαρτη κατάσταση και οι γυναίκες αντιμετωπίζονται με περιορισμούς κατά τη διάρκεια της περιόδου τους.
Η ινδουιστική παράδοση προτείνει απομόνωση για τις γυναίκες που εμμηνορροούν, αποφυγή της συμμετοχής σε θρησκευτικές τελετές, και περιορισμούς στην κατανάλωση ορισμένων τροφών. Η έννοια της “ακαθαρσίας” είναι βαθιά ριζωμένη σε πολλές πολιτιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις της Ινδίας, με την εμμηνόρροια να αντιμετωπίζεται ως ένδειξη μιας “αρνητικής” κατάστασης που απαιτεί εξαγνισμό.
Ισλάμ
Στο Ισλάμ, η εμμηνόρροια συνδέεται επίσης με την έννοια της ακαθαρσίας. Οι γυναίκες που έχουν περίοδο δεν επιτρέπεται να συμμετέχουν σε προσευχές ή να επισκέπτονται το τζαμί για θρησκευτικές τελετές.
Επίσης, κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού, οι γυναίκες που εμμηνορροούν εξαιρούνται από την υποχρέωση της νηστείας, αν και πρέπει να την αναπληρώσουν αργότερα.
Η έμμηνος ρύση ως ιερή
Σε αντίθεση με τις πατριαρχικές απόψεις για την έμμηνο ρύση, οι φεμινιστικές θρησκευτικές προοπτικές προσφέρουν μια ριζικά διαφορετική κατανόηση του σώματος της εμμήνου ρύσεως.
Αυτές οι προοπτικές αμφισβητούν την έννοια της εμμήνου ρύσεως ως ακάθαρτης ή ντροπιαστικής και, αντίθετα, την εξυμνούν ως μια φυσική, ιερή και ενδυναμωτική διαδικασία.
Στην παράδοση Shakta του Ινδουισμού, για παράδειγμα, η έμμηνος ρύση θεωρείται ως ένα γεγονός που συνδέει τις γυναίκες με τη φύση.
Γνωστή ως ritudharma, αυτή η αντίληψη υπογραμμίζει τον συγχρονισμό μεταξύ του γυναικείου σωματικού κύκλου και του φυσικού κόσμου, τοποθετώντας τις γυναίκες ως φυσικά όντα σε αρμονία με τις εποχές και τη Γη.
Στο Assam, η θεά Kamakhya, η οποία τιμάται ως ισχυρή δύναμη της φύσης, πιστεύεται ότι έχει έμμηνο ρύση και το ετήσιο φεστιβάλ Ambubachi γιορτάζει αυτόν τον εμμηνορροϊκό κύκλο.
Ο ναός που είναι αφιερωμένος στην Kamakhya είναι μοναδικός στο ότι η θεά λατρεύεται με τη μορφή ενός yoni, που συμβολίζει τη γονιμότητα και τη φυσική δύναμη της εμμήνου ρύσεως.
Αυτές οι φεμινιστικές θρησκευτικές προοπτικές έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τα πατριαρχικά θρησκευτικά δόγματα που θεωρούν την έμμηνο ρύση ως κάτι που πρέπει να κρύβεται ή να ντρέπεται κανείς.
Αγκαλιάζοντας την έμμηνο ρύση ως μια ισχυρή δύναμη, οι παραδόσεις αυτές συμβάλλουν στην ανάκτηση των φυσικών διεργασιών του γυναικείου σώματος και τονίζουν τη θεϊκή σύνδεση μεταξύ των γυναικών, της φύσης και του ιερού.
Η αγνότητα και η ακαθαρσία
Η σχέση μεταξύ εμμήνου ρύσεως και ακαθαρσίας μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητή εξετάζοντας την ευρύτερη έννοια της αγνότητας.
Σύμφωνα με τη Mary Douglas, οι κανόνες αγνότητας στην κοινωνία χρησιμεύουν για τη θέσπιση ορίων και κατηγοριών που καθορίζουν τι είναι αποδεκτό και τι όχι.
Η έμμηνος ρύση, με τις σωματικές εκκρίσεις της, υπερβαίνει τα όρια του σώματος και γίνεται σύμβολο δυνητικής διαταραχής.
Στην ανάλυσή της η Douglas, υποστηρίζει ότι τα τελετουργικά αγνότητας αφορούν λιγότερο την υγιεινή και περισσότερο την κοινωνική οργάνωση.
Το σώμα, ως μικρόκοσμος της κοινωνίας, πρέπει να παραμείνει σε κατάσταση καθαρότητας για να εξασφαλιστεί η σταθερότητα της ευρύτερης κοινωνικής τάξης.
Ανάκτηση της ιερότητας
Η φυσική διαδικασία του θηλυκού σώματος έχει αδίκως στιγματιστεί σε πολλές θρησκευτικές παραδόσεις λόγω των πατριαρχικών δομών που διαμορφώνουν αυτές τις πεποιθήσεις.
Ωστόσο, οι φεμινιστικές θρησκευτικές προοπτικές προσφέρουν μια εναλλακτική άποψη, μια άποψη που εξυμνεί την έμμηνο ρύση ως μια φυσική, ενδυναμωτική διαδικασία που συνδέεται στενά με τη Γη, το θείο και τη συλλογική εμπειρία των γυναικών.
Σε αυτές τις παραδόσεις, οι γυναίκες δεν απομονώνονται ή στιγματίζονται, αλλά αντίθετα τις σέβονται και τις γιορτάζουν ως αναπόσπαστο μέρος του ιερού κύκλου της ζωής.
Με τη μετατόπιση του λόγου γύρω από την έμμηνο ρύση από έναν λόγο ντροπής σε έναν λόγο σεβασμού, οι φεμινιστικές θρησκευτικές πρακτικές συμβάλλουν στη δημιουργία μιας πιο περιεκτικής και ενδυναμωτικής αφήγησης για τις γυναίκες παντού.
