Η δίκη στο Εφετείο για την τρομερή πυρκαγιά στο Μάτι δεν δικάζει μόνο την ευθύνη όσων υπηρεσιακών παραγόντων δεν ανταποκρίθηκαν στο βάρος του ρόλου τους σε εκείνο το δυστύχημα. Δικάζει, εν τη ευρεία έννοια, και την κρατική ανεπάρκεια. Στο Μάτι, το κράτος έχει υποστεί κριτική για συγκεκριμένες παραλείψεις. Ελλειψη συντονισμού, καθυστερημένη επέμβαση των πτητικών μέσων, απουσία σχεδίων εκκένωσης, λανθασμένη παρέμβαση της Τροχαίας, απουσία του Λιμενικού τη νύχτα στο Κόκκινο Λιμανάκι όπου πολλοί πνίγηκαν μετά την πυρκαγιά.
Αλλά το σημαντικότερο ζήτημα με εκείνη την τραγωδία είναι αλλού. Και είναι η επικοινωνιακή ύβρις του τότε πρωθυπουργού και του επιτελείου του – για την οποία, δεν έγιναν διαδηλώσεις, δεν φτιάχτηκε κίνημα Αγανακτισμένων, δεν στήθηκαν λαϊκά δικαστήρια που να βγάζουν ενόχους, δεν διοργανώθηκαν συναυλίες.
Σε τι συνίσταται η ύβρις; Σε τρεις κυρίως συμπεριφορές. Η πρώτη ήταν κατά τη διάρκεια της διαχείρισης της τραγωδίας. Ενώ υπήρχαν βεβαιωμένα αναφορές για νεκρούς και ενώ ακόμα θαλασσοπνίγονταν στη Ραφήνα άνθρωποι που προσπάθησαν να διαφύγουν από τη θάλασσα, χωρίς να έχουν σπεύσει κρατικά μέσα διάσωσης και ενώ προσπαθούσαν να τους σώσουν ιδιώτες, κυρίως αιγύπτιοι ψαράδες που εργάζονταν στην Ελλάδα, ο Αλέξης Τσίπρας έστησε το γνωστό και πολυσυζητημένο ανίερο θέατρο μπροστά τις τηλεοπτικές κάμερες, που κορυφώθηκε με τη διαταγή να πετάξουν το πρωί τα αεροπλάνα. Ηξερε ότι η πυρκαγιά είχε ελεγχθεί, ότι υπήρχαν νεκροί, αλλά εκείνος έπαιζε θέατρο, επιδιώκοντας να κερδίσει χρόνο για να διευθετήσει επικοινωνιακά την τραγωδία. Τον πλαισίωνε σε αυτή την προσπάθεια, μεταξύ άλλων, ο Σωκράτης Φάμελλος – ο οποίος δικάζει και αποφασίζει, μάλιστα χωρίς διασταυρωμένα στοιχεία, με φήμες και με διαπιστωμένα fake news, την ενοχή της σημερινής κυβέρνησης για το δυστύχημα στα Τέμπη.
H δεύτερη υβριστική συμπεριφορά του τότε πρωθυπουργού συμβολοποιείται στην απάντησή του σε γυναίκα που είχε πληγεί από την πυρκαγιά, όταν διαμαρτυρήθηκε ότι δεν πήρε κρατική βοήθεια: «και να σ’ τα δίναμε θα τα σπατάλαγες». Αυτή η μοναδικού κυνισμού απάντηση επισφράγισε μια στάση που σφραγίστηκε από μια προσπάθεια να φορτώσουν ευθύνες στους νεκρούς για τον θάνατό τους!
Κι η τρίτη και χειρότερη ύβρις ήταν η κρυφή κρουαζιέρα του τότε πρωθυπουργού, στον απόηχο της εθνικής συντριβής, με το κότερο μιας πλουσίας.
Για τη στάση εκείνη, βέβαια, η κυβέρνηση Τσίπρα κατέρρευσε στις εκλογές του 2019 και στη συνέχεια το κόμμα του κατατμήθηκε. Δεν έχω αμφιβολίες, ωστόσο, ότι η αντίδραση ιδίως της Αριστεράς, η σπουδή της να υιοθετήσει τα «στοιχεία» του Βελόπουλου για τα Τέμπη, ήταν αντίδραση στην ηθική απομείωση που έφερε στον ΣΥΡΙΖΑ η στάση του στο Μάτι. Γι’ αυτό λένε τον Μητσοτάκη «δολοφόνο»: στο παιχνίδι των συγκρίσεων ψάχνουν έναν χειρότερο.
Το παιχνίδι αυτό, όμως, έπληξε και την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς (πόσο δίκιο είχε ο μακαρίτης Σταύρος Τσακυράκης όταν έλεγε ότι δεν είναι όλοι οι αγώνες δίκαιοι). Διάβασα χθες το πρώτο μέρος της αγόρευσης της εισαγγελέως στη δίκη για το Μάτι που γίνεται στο Εφετείο, ιδίως όσα είπε για το πλαίσιο των νόμων που ορίζει και τα όρια των αποφάσεων του δικαστηρίου, και κατάλαβα ότι οι δικαστικοί λειτουργοί μετά τα συλλαλητήρια και τον γενικότερο θόρυβο για τα Τέμπη φοβούνται το κοινό περί δικαίου αίσθημα, επειδή πάντα οι ποινές θα φαίνονται λίγες. Είναι ακόμα μια κακή επίδραση του λαϊκισμού που θα εφαρμόζει το «δίκαιο του όχλου», όταν αυτός υπεισέρχεται στην κρίση δικαστηρίων.
