Ο σιδηρόδρομος στην Ευρώπη: Ταχύτερος, καθαρότερος, ασφαλέστερος

Το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για τη βιώσιμη μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων, συμβάλλοντας σε αξιόπιστες και χαμηλών εκπομπών ρύπων μετακινήσεις. Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός των τρένων είναι κεντρικά θέματα στην ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών.

Εξέλιξη και Πυκνότητα του Δικτύου

Μεταξύ 2013 και 2023, το συνολικό μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου στην ΕΕ μειώθηκε κατά 1,3%. Ωστόσο, ορισμένες χώρες παρουσίασαν αύξηση, όπως η Λιθουανία με 8,9% και η Ισπανία με 5,2%, κυρίως λόγω της κατασκευής γραμμών υψηλής ταχύτητας.

Το 2023, οι πιο πυκνές σιδηροδρομικές υποδομές καταγράφηκαν στην Τσεχία (123,2 μέτρα γραμμής ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο) και στο Βέλγιο (119,2), ενώ η Ελλάδα (14,0) και η Φινλανδία (19,4) είχαν τις χαμηλότερες πυκνότητες.

Ηλεκτροδότηση του Δικτύου

Η ηλεκτροδότηση των σιδηροδρομικών γραμμών είναι σημαντική για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Το 2023, το 57,4% του συνολικού μήκους των σιδηροδρομικών γραμμών στην ΕΕ ήταν ηλεκτροδοτούμενο. Το Λουξεμβούργο κατείχε το υψηλότερο ποσοστό με 96,7%, ακολουθούμενο από το Βέλγιο (88,0%) και τη Σουηδία (75,1%).

Γραμμές Υψηλής Ταχύτητας

Το δίκτυο γραμμών υψηλής ταχύτητας στην ΕΕ επεκτείνεται συνεχώς. Το 2023, το συνολικό μήκος των αποκλειστικών γραμμών υψηλής ταχύτητας έφτασε τα 8.556 χιλιόμετρα, με την Ισπανία και τη Γαλλία να αντιπροσωπεύουν σχεδόν τα τρία τέταρτα αυτού του δικτύου. Από το 2013, το δίκτυο υψηλής ταχύτητας στην ΕΕ έχει αυξηθεί κατά 47,2%.

Τα Στοιχεία για την Ελλάδα

Στην Ελλάδα, το σιδηροδρομικό δίκτυο παρουσιάζει ορισμένες ιδιαιτερότητες:

• Πυκνότητα Δικτύου: Το 2023, η πυκνότητα του σιδηροδρομικού δικτύου στην Ελλάδα ήταν από τις χαμηλότερες στην ΕΕ, με 14,0 μέτρα γραμμής ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.
• Ηλεκτροδότηση: Μέχρι το 2022, μόνο το 37% του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου ήταν ηλεκτροδοτούμενο, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (57%).

Ισόπεδες Διαβάσεις: Η… ανοιχτή πληγή της ασφάλειας

Οι ισόπεδες διαβάσεις, όπου οι σιδηροδρομικές γραμμές διασταυρώνονται με οδούς στο ίδιο επίπεδο, παραμένουν ένα σημαντικό ζήτημα ασφάλειας. Παρά τις προσπάθειες για τη μείωση του αριθμού τους, εξακολουθούν να αποτελούν σημεία κινδύνου για ατυχήματα. Η βελτίωση της ασφάλειας σε αυτές τις διαβάσεις είναι κρίσιμη για την πρόληψη ατυχημάτων και την ενίσχυση της συνολικής ασφάλειας του σιδηροδρομικού δικτύου.

Τι γίνεται με τα ατυχήματα

Τα σιδηροδρομικά ατυχήματα και δυστυχήματα αποτελούν σημαντικό ζήτημα ασφάλειας τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) όσο και στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, το 2023 σημειώθηκαν 841 θάνατοι από σιδηροδρομικά δυστυχήματα στην ΕΕ, παρουσιάζοντας αύξηση σε σύγκριση με τους 803 θανάτους του 2022.

Η Ελλάδα κατέχει την υψηλότερη αναλογία θυμάτων ανά χίλια χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών στην ΕΕ, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στο τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη τον Φεβρουάριο του 2023, όπου έχασαν τη ζωή τους 57 άτομα. Επιπλέον, η Ελλάδα καταγράφει αύξηση 55% στα σιδηροδρομικά ατυχήματα μέσα σε ένα έτος, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη για άμεσες βελτιώσεις στην ασφάλεια των σιδηροδρόμων.

Από το 2012 έως το 2021, στις χώρες της ΕΕ σημειώθηκαν 1389 σημαντικά σιδηροδρομικά ατυχήματα μόνο το 2021, με 683 θανάτους. Από αυτούς, 5 ήταν επιβάτες, 25 εργαζόμενοι, 234 χρήστες ισόπεδων σιδηροδρομικών διαβάσεων, 405 μη εξουσιοδοτημένα άτομα και 14 άλλες περιπτώσεις.

Τα δεδομένα αυτά αναδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας και εκσυγχρονισμό των υποδομών, ιδιαίτερα σε χώρες με υψηλά ποσοστά ατυχημάτων, όπως η Ελλάδα.