«Ο λευκός χρυσός της Γροιλανδίας»: Ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει πως η Δανία εξόρυξε 60 δισ. δολάρια από ένα μόνο ορυχείο
Την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ κλιμακώνει τις προσπάθειες προσάρτησης της Γροιλανδίας ένα εκρηκτικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ο λευκός χρυσός της Γροιλανδίας», έχει γίνει σημείο αιχμής στη συνεχιζόμενη προσπάθεια του νησιού της Αρκτικής για αποαποικιοποίηση και ελευθερία από τους άπληστους ξένους.
Το ντοκιμαντέρ, σε σκηνοθεσία των Claus Pilehave και Otto Rosing, υποστηρίζει ότι μεταξύ 1854 και 1987, οι δανικές εταιρείες εξόρυξαν πολύτιμο ορυκτό αξίας άνω των 60 δισ. δολαρίων, το οποίο είναι ζωτικής σημασίας για την παραγωγή αλουμινίου, αλλά άντλησαν ελάχιστο από αυτόν τον τεράστιο πλούτο πίσω στην οικονομία της Γροιλανδίας.
Στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι στη Δανία υπήρχε πάντα η αφήγηση ότι η χώρα πλήρωνε πολλά χρήματα για την ανάπτυξη της Γροιλανδίας.
Για δύο εβδομάδες στη Δανία το θέμα του ντοκιμαντέρ ήταν «μεγαλύτερο από τον Τραμπ», λέει ο παραγωγός Michael Bévort.
Οργή και βαθιά θλίψη στην Γροιλανδία
Στη Γροιλανδία, η οποία παραμένει μέρος του δανικού βασιλείου, με τη Δανία να εξακολουθεί να ελέγχει την εξωτερική και αμυντική πολιτική της, υπήρχαν συναισθήματα οργής και βαθιάς θλίψης.
Η χώρα βρισκόταν εν μέσω εκλογών που παρακολουθούσε ο κόσμος χάρη στις απειλές του Ντόναλντ Τραμπ να αναλάβει τον έλεγχο του νησιού της Αρκτικής. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της εφημερίδας Sermitsiaq στην Γροιλανδία, περισσότεροι από το ένα τρίτο των ψηφοφόρων δήλωσαν ότι το ντοκιμαντέρ θα επηρέαζε την ψήφο τους.
Υπήρχε επίσης μια αίσθηση πολυαναμενόμενης αναγνώρισης – ότι οι ιστορίες που οι άνθρωποι είχαν ακούσει από τους φίλους και τους συγγενείς τους σχετικά με το τι συνέβη στην εγκαταλελειμμένη πλέον πόλη Ivittuut (όπου υπήρχε το ορυχείο) επιβεβαιώνονταν τελικά από ένα δημόσιο ίδρυμα τόσο μεγάλο όσο το DR, το δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό της Δανίας.
Ενώ αρχικά υπήρξαν κάποιες θετικές κριτικές στη Δανία, τα δανέζικα μέσα ενημέρωσης γύρισαν γρήγορα σε επίθεση, αφού ένας από τους οικονομολόγους που εμφανίστηκαν στο ντοκιμαντέρ κατήγγειλε την ερμηνεία των αριθμών του. «Ήταν φρικτό», δήλωσε ο Bévort, σύμφωνα με τον Guardian.
Η κριτική στο ντοκιμαντέρ επικεντρώθηκε στο ποσό των 400 δισ. δανικών κορωνών (60,8 δισ. δολάρια), το ποσό που η ομάδα υπολόγισε ότι ήταν το ακαθάριστο εισόδημα της Δανίας από το ορυχείο για 133 χρόνια, προσαρμοσμένο στη σημερινή αξία.
«Κακή δημοσιογραφική τέχνη» το ντοκιμαντέρ λένε οι δανοί πολιτικοί
Για 10 ημέρες, το DR έπαιζε το ντοκιμαντέρ. Παρά τις επικρίσεις πολλών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Πολιτισμού των Δανών μετριοπαθών, Jakob Engel-Schmidt, ο οποίος κατήγγειλε την «κακή δημοσιογραφική τέχνη».
Ο υπουργός Πολιτισμού κατηγόρησε τους δημιουργούς του ντοκιμαντέρ ότι δεν ξεκαθάρισαν «τη διαφορά μεταξύ εσόδων και κέρδους».
«Είναι παραπλανητικό, ανεύθυνο και έρχεται στη χειρότερη στιγμή», δήλωσε ο Engel-Schmidt στο Facebook αναφερόμενος στο γεγονός ότι προβλήθηκε ενόψει εκλογών που θεωρούνται κρίσιμες για τη διαμόρφωση των μελλοντικών σχέσεων της Γροιλανδίας τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με τη Δανία, η οποία αποίκισε τη Γροιλανδία πριν από 300 χρόνια και εξακολουθεί να ελέγχει την εξωτερική πολιτική, την άμυνα και άλλες υποθέσεις της.
Ο διευθυντής ειδήσεων του DR, Sandy French, αρνήθηκε να υποχωρήσει, λέγοντας: «Δεν υπήρξαν παραβιάσεις των κατευθυντήριων γραμμών δημοσιογραφικής δεοντολογίας».
Τελικά, η DR ανακοίνωσε την απόσυρση και «αποδημοσίευση» του ντοκιμαντέρ. Η επίσημη αιτιολογία ήταν ένα γραφικό διάγραμμα για τις πωλήσεις του ορυκτού που είχε αφαιρεθεί επειδή κρίθηκε ανακριβές. Αυτό προκάλεσε την απόλυση του αρχισυντάκτη του DR Thomas Falbe, σύμφωνα με πληροφορίες, για την προβολή του ντοκιμαντέρ.
Για τους Γροιλανδούς, το ότι το ντοκιμαντέρ ακυρώθηκε – αφού το DR ήταν ο μόνος τρόπος για να το δουν – «ήταν πραγματικά ένα χαστούκι στο πρόσωπο», λέει ο παραγωγός του Michael Bévort, σύμφωνα με το variety.com. «Θέλω να πω, εδώ ήταν μια ταινία που μιλούσε γι’ αυτούς και θεωρήθηκε ως φωνή των Γροιλανδών στη συζήτηση», λέει. «Και μετά αποσύρθηκε από μια συζήτηση για τους αριθμούς».
Τι θέλουν οι Γροιλανδοί
Το ντοκιμαντέρ χτύπησε σαφώς μια χορδή με τους Γροιλανδούς καθώς σκέφτονταν το γεωπολιτικό τους μέλλον.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Verian Group που διεξήχθη πριν από τις εκλογές για την εθνική εφημερίδα Sermitsiaq, το 36% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι ο «Λευκός Χρυσός» θα επηρέαζε την ψήφο τους, αν και η έρευνα δεν διευκρίνισε πώς.
Στις εκλογές επικράτησε αιφνιδιαστικά ο Γενς-Φρέντερικ Νίλσεν, ηγέτης του κεντροδεξιού κόμματος Demokraatit, ο οποίος, στα 33 του χρόνια, έγινε ο νεότερος πρωθυπουργός της χώρας. Ο Νίλσεν, ο οποίος προτιμά μια πιο ήπια προσέγγιση της ανεξαρτησίας από τη Δανία σε σχέση με τους αντιπάλους του, έσπευσε να αντιταχθεί τόσο στους στόχους του Τραμπ για τη Γροιλανδία όσο και στους αποικιοκρατικούς περιορισμούς της Δανίας.
«Δεν θέλουμε να είμαστε Αμερικανοί. Όχι, δεν θέλουμε να είμαστε Δανοί. Θέλουμε να είμαστε Γροιλανδοί», δήλωσε στο Sky News.
Ο Νίλσεν αντιμετώπισε τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς με ψυχρότητα όταν επισκέφθηκε τη διαστημική βάση Πιτούφικ στη βορειοδυτική Γροιλανδία στα τέλη Μαρτίου. Αφού ο Βανς αποχώρησε, ο Τραμπ στην Ουάσιγκτον δήλωσε δυσοίωνα στο NBC News ότι η στρατιωτική βία δεν έχει φύγει από το τραπέζι όσον αφορά την προσάρτηση του νησιού.
«Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Γροιλανδία ήθελε να είναι ανεξάρτητη εδώ και δεκαετίες», λέει ο παραγωγός του ντοκιμαντέρ Bévort.
«Αλλά υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση σχετικά με αυτό στο εξωτερικό, αλλά και στη Δανία», σημειώνει.
«Νομίζω ότι για τους Γροιλανδούς αυτό δεν σημαίνει ότι θέλουν να είναι μόνοι τους στη μέση του πουθενά. Σημαίνει απλώς ότι θέλουν να επαναδιαπραγματευτούν τη σχέση τους με τη Δανία προκειμένου να έχουν ισότιμη θέση».
