Πέρασαν δύο εβδομάδες από τα συλλαλητήρια που, αν δεν επενέβαιναν οι χούλιγκανς, θα μας άφηναν μιαν εντύπωση πολιτικής ευαισθησίας από μεγάλο μέρος των Ελλήνων. Αλλά τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Αφήνοντας κατά μέρος τη συνηθισμένη μπαχαλοποίηση των δημόσιων εκδηλώσεων η οποία φαίνεται σαν αναπόδραστη μοίρα, οι περισσότεροι διαδηλωτές ήσαν καλοπροαίρετοι και ζητούσαν το αυτονόητο: ριζική μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης προκειμένου να αναβαθμιστεί το επίπεδο ασφάλειας των πολιτών· ένα ηράκλειο έργο που συνδυάζει τον άθλο των Στάβλων του Αυγεία με εκείνον της τιθάσευσης των ανθρωποφάγων αλόγων του Διομήδη. Ωστόσο, ανάμεσά μας υπάρχουν πολλοί που απαιτούν λαϊκά δικαστήρια αμφισβητώντας την κοινοβουλευτική νομιμότητα και τους θεσμούς – μπροστά σ’ αυτόν τον κοινό εχθρό έχει συνενωθεί η αριστερά, η λαϊκή, εθνικιστική δεξιά και οι διάφορες άτυπες πολιτοφυλακές του περιθωρίου· εκτός από τους αναρχοφασίστες, οι πουτινικοί-ρωσόφιλοι και οι τραμπικοί. Γερμανία 1919, Ελλάδα 2025· η ιστορία κινείται σαν λούπα. Καταλήψεις σε πανεπιστήμια επιβεβλημένες από συμμορίες, αναίσχυντη προπαγάνδα, εξωφρενικές θεωρίες συνωμοσίας, υστερικός ακτιβισμός, brown-baiting, λαχτάρα ψυχικής εκτόνωσης: στους δρόμους και στο κοινοβούλιο ο καθένας εκβάλλει το δικό του ουρλιαχτό. Κι όποιος δεν ουρλιάζει ταξινομείται στους ξεπουλημένους, στα μίσθαρνα όργανα της φαύλης κυβέρνησης και άλλων σκοτεινών δυνάμεων, στα ανάλγητα τέρατα μπροστά στον πόνο που προκάλεσε η τραγωδία στα Τέμπη.
Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη μάς είχε υποσχεθεί Νόμο και Τάξη, ριζική μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης και της Παιδείας, εκσυγχρονισμό της διοίκησης. Αυτά δεν ήσαν «αριστερά» αιτήματα: η αριστερά ευνοεί την ανομία και την αταξία, αδιαφορεί για την παιδεία –στον ευτελισμό της οποίας έχει πρωτοστατήσει από το 1974– κι όσο για τη διοίκηση εύχεται να κατεδαφίσει το σύστημα, άρα κρατάει και δράπανα και εκσκαφείς. Έχουμε παγιδευτεί σε ένα λαβύρινθο κακόβουλης προπαγάνδας στην οποία έχει διαπρέψει στο παρελθόν, χτίζοντας ολοκληρωτικά καθεστώτα πάνω σε ψέματα, μύθους και αυταπάτες. Τα τελευταία δύο χρόνια, με αφορμή το σιδηροδρομικό δυστύχημα, έχει εξαπολύσει, με ισχνά δεδομένα, μιαν ακόμα εκστρατεία μίσους, διάδοσης υποψιών και κατηγοριών, σπίλωσης υπολήψεων και υπονόμευσης του πολιτικού συστήματος.
Παρατηρείται συμπεριφορά αγέλης. Οι άνθρωποι προσχωρούν στο κίνημα της διαμαρτυρίας επειδή το στηρίζουν «οι πολλοί». «Οι πολλοί» δεν μπορεί παρά να έχουν δίκιο, ή τουλάχιστον «κάποιο» δίκιο: δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά. Κι όμως, αυτή η πολυχρησιμοποιημένη πρόταση έχει στενά όρια: υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά· υπάρχουν συκοφαντίες, υπάρχουν δόλιες διαδόσεις. Η προπαγάνδα είναι πάντοτε ισχυρότερη από την αλήθεια: απλοποιώντας και σχηματοποιώντας προωθεί ιδεολογίες, κινητοποιεί μάζες και διαμορφώνει συνειδήσεις που συνθέτουν την «κοινή γνώμη», το «λαϊκό αίσθημα». Η υπόθεση των Τεμπών χρησιμοποιείται με σκοπό, για μια ακόμα φορά, την αντικατάσταση μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης με μια «καλύτερη»: παρά την εκλογομανία, η αριστερά δεν πιστεύει στις εκλογές· πιστεύει στους δρόμους και στις πλατείες, πιστεύει στις κρεμάλες. Και παρότι στις εκλογές που ζητεί δεν θα αποσπούσε την επιθυμητή πλειοψηφία, προσδοκά κέρδη από την ανακατωσούρα, ιδιαίτερα εφόσον αυτή συνδυάζεται με την έξαλλη δράση των συνωμοσιολόγων και των πολιτικάντηδων της λαϊκής δεξιάς.
Η κατάσταση είναι αυτοκτονική αλλά λίγοι την αναγνωρίζουν με τέτοιους όρους. Η αριστερά φαντάζεται ότι με την ευκαιρία της τραγωδίας θα ανατρέψει το τσαρικό καθεστώς και θα μας σώσει από την αέναη επιστροφή του φασισμού· αυτό έκαναν οι μπολσεβίκοι και στη συνέχεια ο Μάο με τις μαζικές εκστρατείες του δαιμονοποιώντας τους «αντεπαναστάτες» και πυροδοτώντας εμφυλίους. Πολλοί Έλληνες προσκολλώνται σε τέτοιες αυταρχικές ιδεολογίες: μπολσεβικισμό, μαοϊσμό, αντι-ιμπεριαλισμό τύπου Κάστρο-Γκεβάρα, πουτινισμό· ζούμε στον αστερισμό μιας μυθολογίας με λίγο από Radio Rebelde, λίγο από φλογερά συνθήματα του 1968, λίγο από το πνεύμα της ΟΠΛΑ και άφθονο παπανδρεϊσμό: Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά. Το ιστορικό μας αφήγημα οδηγεί πάνω από ένα 10% του πληθυσμού στον σταλινισμό κι ένα άγνωστο ποσοστό στο νεφέλωμα της αριστεροδεξιάς αντιπολιτικής.
Σχετικά με το δυστύχημα των Τεμπών, η προπαγάνδα καλλιεργεί, εκτός από φρικτές υποψίες, αίσθημα αδικίας σε υψηλούς συναισθηματικούς τόνους, εκμεταλλευόμενη τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των τοπικών διασημοτήτων. Άτομα από τον χώρο της τέχνης και των ΜΜΕ σπεύδουν να ενώσουν τη φωνή τους με τον λαό, άκριτα και επιπόλαια όπως συνηθίζουν, με σκοπό την ικανοποίηση των ακροατών, των αναγνωστών και των θεατών τους. Όπως πάντοτε, η αριστερή προπαγάνδα είναι ανυπέρβλητη: κερδίζει καρδιές με τη δήθεν ανθρωπιστική, ενίοτε ρομαντική της διάσταση. Εξάλλου, εμφανίζει εύηχο μήνυμα –ανατροπή του status quo, δικαιοσύνη, ισότητα– επιστρατεύοντας τον μύθο της υπεράσπισης των αδυνάτων και κολακεύοντας ασύστολα τη νεολαία. Η πραγματικότητα ήταν και παραμένει πολύ διαφορετική: η αριστερά δεν δίστασε ποτέ να σφαγιάσει όχι μόνο τους εχθρούς της αλλά και τον ίδιο της τον εαυτό. Και φυσικά να οδηγήσει τη νεολαία σε κύκλους βίας ή μετριότητας.
Τι κάνει η κυβέρνηση μπροστά σ’ αυτή τη σταυροφορία κοινωνικής διάλυσης; Υποτιμά την ισχύ του αριστερού λόγου και τελεί σε αμηχανία. Παραλλήλως, πασχίζει να διαχειριστεί διαλυτικούς παράγοντες στο εσωτερικό της ΝΔ: εκτός από την άτοπη και μνησίκακη στάση του κ. Σαμαρά και των περί αυτού, ο κ. Μητσοτάκης σέρνει πίσω του παλαιοδεξιούς καραμανλικούς και άλλες εκδοχές οπισθοδρομικών Βαλκάνιων. Άλλωστε, καθώς δεν κατορθώνει να βελτιώσει το οικονομικό επίπεδο των Ελλήνων, η κυβέρνησή του γίνεται ακόμα πιο ευάλωτη στην προπαγάνδα που υποσκάπτει τη λειτουργία των ήδη ανίσχυρων θεσμών. Όποιος υπερασπίζεται αυτούς τους θεσμούς είναι βαρετός· όποιος κάνει λόγο για εκμετάλλευση, διαφθορά, βρόμικα μυστικά, καταστολή και τα τοιαύτα προκαλεί το ενδιαφέρον και χτίζει αφοσίωση: No pasarán! Κι αν στις κατηγορίες εναντίον μιας κυβέρνησης προστεθεί εκείνη της δολοφονίας, του μαζικού εγκλήματος, τότε προκύπτει συναρπαστικό αφήγημα, «θρίλερ» σύμφωνα με το δημοσιογραφικό κλισέ, μέσω του οποίου χειραγωγείται η κοινή γνώμη και ενθαρρύνονται δήθεν υπερήφανες πράξεις κοινωνικής ανυποταξίας. Κάπως έτσι εγκλωβιζόμαστε σε ένα φαύλο κύκλο μιζέριας από όπου λείπει η κριτική σκέψη και επικρατεί ο κομφορμισμός, η μαζοποίηση.
