Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (διάσκεψη ηγετών ΕΕ) της περασμένης εβδομάδας άνοιξε τον δρόμο για τη συμμετοχή της Τουρκίας στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας. Στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου αναφέρεται ρητά ότι η Ενωση θα συνεργαστεί με χώρες μη μέλη της που εμφορούνται από παρόμοιες ιδέες (like-minded) «σε συνασπισμό επιθυμούντων» για την άμυνα. Και οι χώρες αυτές είναι η Τουρκία, το HB, η Νορβηγία, η Ισλανδία και ο Καναδάς, τις οποίες και ενημέρωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντ. Κόστα μετά το τέλος της συνόδου των 27. Η Τουρκία ήδη καλείται να συμπράξει στις διαδικασίες για την παροχή ευρωπαϊκών εγγυήσεων στην Ουκρανία (και γι’ αυτό συμμετείχε και στην πρόσφατη διάσκεψη Λονδίνου αλλά και στη συνάντηση των αρχηγών επιτελείων στο Παρίσι) καθώς με το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεων που διαθέτει – το μεγαλύτερο στην Ευρώπη – κρίνεται ότι έχει τις προϋποθέσεις να συμβάλει ουσιαστικά, προϋποθέσεις που δεν διαθέτουν σε επάρκεια άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με τους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε πιέζει έντονα για συμπερίληψη της Τουρκίας στην κοινή ευρωπαϊκή άμυνα.
Η Τουρκία από την πλευρά της, αν και θα ήθελε να κρατήσει τη «στρατηγική της αυτονομία» και ικανότητά της «να συνομιλεί» ταυτόχρονα με Ευρώπη, Ρωσία και ΗΠΑ, κάνει τη στρατηγική επιλογή να προτεραιοποιήσει την ισχυροποίηση της σχέσης της με την Ευρώπη. Ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε πρόσφατα ότι «η ασφάλεια της Ευρώπης είναι αδιανόητη χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας» – δήλωση που σε κάποιο βαθμό ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα – και ότι «έσχατος στόχος της χώρας του παραμένει η πλήρης ένταξή της στην ΕΕ». Ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας Χακάν Φιντάν σε συνέντευξή του στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» δήλωσε ότι «η Τουρκία θέλει να είναι μέλος της νέας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας και άμυνας».
Η Ελλάδα τίθεται επομένως μπροστά σε ένα στρατηγικό δίλημμα, ανάλογο με αυτό που είχε αντιμετωπίσει στις παραμονές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ελσίνκι (1999): τη συμφέρει – με την έννοια της εξυπηρέτησης των ελληνικών θέσεων και συμφερόντων – η Τουρκία να προσδεθεί στενότερα με την Ευρώπη ή τελικά να συμμαχήσει με τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ; Η απάντηση σε μια ορθολογική θεώρηση είναι σαφής. Η Τουρκία θα πρέπει «να οδηγηθεί» σε βαθύτερη σύμπραξη με την Ευρώπη (και) στον αμυντικό τομέα. Μια ενδεχόμενη στενότερη, ολική συμμαχία της με τις ΗΠΑ / Τραμπ μπορεί να επιφυλάσσει τις πλέον δυσάρεστες εκπλήξεις για την Ελλάδα, χειρότερες ίσως και από αυτές που βιώνουν σήμερα η Ουκρανία και ο πρόεδρος Ζελένσκι! Ο Τραμπ είναι ικανός «να παραχωρήσει» όχι το μισό αλλά ολόκληρο το Αιγαίο στην Τουρκία (παρά τη στρατηγική σχέση με την Ελλάδα). Ως εκ τούτου, Αθήνα (και Λευκωσία) εύστοχο είναι να στηρίξουν (με ορισμένες σαφείς προϋποθέσεις / αιρεσιμότητες) τη σύμπραξη της Τουρκίας στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική άμυνας, η οποία μεταξύ άλλων διαλαμβάνει και την αμυντική κάλυψη της ευρύτερης περιοχής μας. Ας μην επικρατήσουν, με άλλα λόγια, οι γνωστές κοντόφθαλμες προσεγγίσεις για βέτο και αποκλεισμούς (αν και πράγμα δύσκολο, ιδιαίτερα για τη Λευκωσία), με αποτέλεσμα «να χαθεί» η Τουρκία για την Ευρώπη (και τα ελληνικά συμφέροντα για μία ακόμη φορά).
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος ΥΠΕΞ και μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του ΕΛΙΑΜΕΠ
