Τα τελευταία χρόνια, οι αμυντικές εταιρείες έχουν εντείνει τη συμμετοχή τους σε έργα στο Διάστημα, γεγονός που προκάλεσε εκκλήσεις για περισσότερο συντονισμό και επενδύσεις στην Ευρώπη.
Οι εταιρείες που παραδοσιακά επικεντρώνονταν αποκλειστικά στην άμυνα εισέρχονται όλο και περισσότερο στον τομέα του Διαστήματος.
Παρόλο που το Διάστημα και η άμυνα ήταν πάντα συνδεδεμένοι, η εστίαση μέχρι πρόσφατα ήταν κυρίως στην πολιτική χρήση και όχι στις στρατιωτικές διαστημικές δυνατότητες – αλλά αυτό τώρα αλλάζει.
«Ενώ πολλές από τις κορυφαίες ευρωπαϊκές διαστημικές εταιρείες δημιουργήθηκαν ως απόγονοι αμυντικών εταιρειών ή ενσωματώθηκαν σε αμυντικές εταιρικές δομές, η τάση αυτή ήταν φθίνουσα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2020», σύμφωνα με ανάλυση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Διαστημικής Πολιτικής (ESPI), με έδρα τη Βιέννη.
Ειδικότερα από τα μέσα του 2022, η τάση επιταχύνθηκε, με έναν αυξανόμενο αριθμό αμυντικών εταιρειών να δραστηριοποιούνται στο Διάστημα – είτε αξιοποιώντας προηγούμενες δραστηριότητες, είτε εξερευνώντας το ως νέα στρατηγική ευκαιρία.
Οι παράγοντες που στρέφουν την Ευρώπη προς το Διάστημα
«Η επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη, η εμφάνιση αντιδορυφορικών απειλών και η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση του Διαστήματος από άλλες δυνάμεις μάς αναγκάζουν να θεωρήσουμε το Διάστημα ως πυλώνα της στρατηγικής μας αυτονομίας», δήλωσε στο Euronews ο ευρωβουλευτής Christophe Grudler (Γαλλία/Ανανεωμένη Ευρώπη).
Ο Grudler, ο οποίος συμπροεδρεύει της διαπαραταξιακής ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον Ουρανό και το Διάστημα, υποστήριξε ότι πάρα πολλά κράτη μέλη της ΕΕ εργάζονται επί του παρόντος σε ξεχωριστά εθνικά σχέδια, με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό και την έλλειψη συντονισμού.
«Χρειαζόμαστε μια πιο ευρωπαϊκή προσέγγιση – και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επικεντρωθούμε σε προγράμματα που σχεδιάζονται, χρηματοδοτούνται και διοικούνται σε επίπεδο ΕΕ», πρόσθεσε ο Γάλλος φιλελεύθερος.
Η Ευρώπη επενδύει σήμερα πολύ λίγα στο Διάστημα για την άμυνα
Ωστόσο, η Ευρώπη επενδύει μόλις το 0,07% του ΑΕΠ της – ή 14 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως – σε διαστημικές δραστηριότητες, με μια αργή αλλά αξιοσημείωτη στροφή προς προσαρμοσμένες λειτουργίες ασφάλειας και στρατιωτικές λειτουργίες, επισήμανε ο Matija Rencelj, διευθυντής ερευνών στο ESPI.
«Υπάρχει ακόμη μεγάλο χάσμα δυνατοτήτων και οι επενδύσεις που απαιτούνται για να γίνει πραγματικότητα η πρόσθετη αξία του Διαστήματος εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στο 0,15 έως 0,25% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ έως το 2040», τόνισε.
Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), ο οποίος αποτελείται από 23 κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων η Νορβηγία, η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε ότι σε σύγκριση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές, όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Ινδία και η Ιαπωνία, η Ευρώπη επενδύει σήμερα πολύ λίγα στο Διάστημα για την άμυνα.
«Το καλό είναι ότι η Ευρώπη έχει τη δυνατότητα. Έχουμε μερικούς από τους καλύτερους διαστημικούς μηχανικούς και επιστήμονες για να ασχοληθούμε πραγματικά με τις διαστημικές τεχνολογίες και έχουμε εξαιρετικές εταιρείες παγκόσμιου επιπέδου, οπότε μπορούμε να το κάνουμε», σημείωσε ο γενικός διευθυντής του ESA, Josef Aschbacher.
«Δεν χρειάζεται να αντιγράψουμε γραμμή προς γραμμή τις ΗΠΑ»
Επί του παρόντος, μόνο το 15% των δημόσιων προϋπολογισμών της Ευρώπης για το Διάστημα διατίθεται για στρατιωτικές διαστημικές δραστηριότητες – πολύ κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο του 50% περίπου, ο οποίος συνεχίζει να κλίνει προς την άμυνα.
Σε αυτό το πλαίσιο, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες – μεταξύ των οποίων η Αυστρία, η Γαλλία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο και η Σουηδία – έχουν αναπτύξει στρατιωτικές στρατηγικές αφιερωμένες στον τομέα του Διαστήματος. Αλλά συνολικά, η Ευρώπη εξακολουθεί να αργεί να δράσει όταν πρόκειται να αναπτύξει τις δικές της δυνατότητες, σύμφωνα με το ESPI.
Ο Grudler πιστεύει ότι η ΕΕ πρέπει να αναλάβει δράση σε διάφορα μέτωπα: συγκέντρωση πόρων μέσω κοινών ευρωπαϊκών προγραμμάτων, δημιουργία μιας πραγματικής ευρωπαϊκής ικανότητας προμηθειών στο Διάστημα και πλήρης ενσωμάτωση του Διαστήματος σε μια μακροπρόθεσμη βιομηχανική στρατηγική – στο ίδιο επίπεδο με τους ημιαγωγούς, την ενέργεια ή την τεχνητή νοημοσύνη.
«Δεν χρειάζεται να αντιγράψουμε γραμμή προς γραμμή τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χρειαζόμαστε όμως πολιτικό όραμα, ενότητα και συνέχεια», δήλωσε.
Ο επικεφαλής της ESA, από την άλλη πλευρά, επισήμανε την ανάγκη για σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού: «Έχουμε μια ευκαιρία στο τέλος του τρέχοντος έτους, την Υπουργική Διάσκεψη της ESA, και αυτή θα είναι μια πολύ σημαντική στιγμή, όπου η Ευρώπη θα δεσμευτεί να αυξήσει πραγματικά τις επενδύσεις στο Διάστημα, προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι θα καλύψουμε το χαμένο έδαφος στις διεθνείς δραστηριότητες στο Διάστημα».
Να σημειωθεί ότι, κατά τη διάρκεια της τελευταίας υπουργικής συνόδου του Συμβουλίου του ESA στο Παρίσι το 2022, τα κράτη μέλη αύξησαν τον προϋπολογισμό του οργανισμού κατά 17%, φθάνοντας στο ποσό – ρεκόρ των 16,9 δισεκατομμυρίων ευρώ. Τον Νοέμβριο του 2025, οπότε θα συναντηθούν στη Βρέμη της Γερμανίας, αναμένεται να τον αυξήσουν περαιτέρω, σε περίπου 21 δισεκατομμύρια ευρώ.
