Έτσι ξεκίνησε ο… κιτρινισμός – Η δολοφονία της Evelyn Nesbit και το «σκάνδαλο του αιώνα»
Η Evelyn Nesbit, το «πιο όμορφο κορίτσι στην Αμερική», βρέθηκε στο επίκεντρο του πρώτου celebrity σκανδάλου. Η στυγερή δολοφονία του αρχιτέκτονα Stanford White από τον σύζυγό της, Harry Thaw, πυροδότησε τη χρυσή εποχή του κιτρινισμού, μετατρέποντας τη δίκη σε καθημερινό σίριαλ στα μίντια.
Η Evelyn γεννήθηκε ανήμερα των Χριστουγέννων του 1884, σε μια μικρή πόλη της Πενσυλβάνια.Ο πατέρας της πέθανε νωρίς, αφήνοντας την οικογένεια καταχρεωμένη και τη μητέρα της, Florence, να παλεύει με μια πραγματικότητα που έμοιαζε πάντα λίγο πιο σκληρή από όσο μπορούσε να αντέξει.
Η οικογένεια τελικά εγκαταστάθηκε στη Φιλαδέλφεια, όπου η 14χρονη Evelyn άρχισε να εργάζεται ως πωλήτρια. Εκεί συνάντησε τυχαία μια ζωγράφο, η οποία της ζήτησε να ποζάρει για ένα πορτρέτο. Θα έπρεπε να καθίσει ακίνητη για πέντε ώρες και θα πληρωνόταν 1$ (αντίστοιχο με περίπου 30$ σήμερα). Η μητέρα της Evelyn, μετά από αρκετή πίεση, δέχτηκε μόνο και μόνο επειδή η καλλιτέχνιδα ήταν γυναίκα. Ωστόσο, γρήγορα θα άλλαζε στάση και δε θα ήταν το ίδιο επιλεκτική με τις δουλειές της κόρης της.
Το πρόσωπό της Evelyn έγινε αντικείμενο θαυμασμού και εκμετάλλευσης. Καλλιτέχνες τη ζωγράφισαν, φωτογράφοι την απαθανάτισαν. Κάποιοι τη λάτρεψαν, άλλοι τη χρησιμοποίησαν. Γρήγορα, έγινε το αγαπημένο μοντέλο της τοπικής καλλιτεχνικής κοινότητας, ποζάροντας για αναρίθμητους πίνακες και σχέδια.
Το ταλέντο και η εμφάνισή της την οδήγησαν στη Νέα Υόρκη το 1900, όπου η μητέρα της ήλπιζε να εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή για την οικογένεια. Εκεί, η Evelyn εισήλθε γρήγορα στον κόσμο του μόντελινγκ, καθώς η εικόνα της έμοιαζε να ενσαρκώνει την ιδανική θηλυκή ομορφιά της εποχής. Η Evelyn, ανήλικη ακόμη, βρέθηκε σε στούντιο γεμάτα καπνό και βρώμικα πατώματα, ποζάροντας με ελάχιστα ή και καθόλου ρούχα. Οι γυμνές φωτογραφίες της, ταμπού για την εποχή, κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι (σε αυτό το άρθρο έχουμε επιλέξει να μη βάλουμε καμία τέτοια). Εκείνη δεν έβλεπε τίποτα κακό σε αυτό – έβλεπε μόνο τα χρήματα με τα οποία στήριζε την οικογένειά της.
Η ομορφιά της Evelyn ήταν δίκοπο μαχαίρι. Ήταν το διαβατήριό της σε έναν κόσμο που την υποδέχτηκε με φαινομενική γενναιοδωρία, μόνο για να την εγκλωβίσει. Όσο πιο διάσημη γινόταν η εικόνα της, τόσο περισσότερο το ίδιο της το πρόσωπο έμοιαζε να της ανήκει όλο και λιγότερο.
Φωτογραφία: Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου
Η άνοδος στην κορυφή
Στη Νέα Υόρκη, η Evelyn έγινε το αγαπημένο μοντέλο κορυφαίων καλλιτεχνών και φωτογράφων της εποχής, όπως οι Charles Dana Gibson και James Carroll Beckwith. Οι φωτογραφίες και τα σκίτσα της δημοσιεύονταν σε περιοδικά, διαφημίσεις, και αφίσες. Ήταν επίσης το πρότυπο για το διάσημο «Gibson Girl» (πρόγονος του pinup girl), το ιδανικό της κομψότητας και θηλυκότητας της εποχής.
Εμφανίστηκε στα εξώφυλλα των πιο γνωστών γυναικείων περιοδικών, συμπεριλαμβανομένων των Vanity Fair, Harper’s Bazaar, The Delineator, Ladies’ Home Journal και Cosmopolitan. Έφτασε να κερδίζει 10$ για μια μέρα γυρίσματος – ποσό που ισοδυναμεί με 301$ το 2023.
Η Evelyn δεν ήταν απλώς μοντέλο, αλλά η πρώτη celebrity που απέκτησε τεράστια φήμη μέσω της δουλειάς της, δημιουργώντας έναν νέο ρόλο για τις γυναίκες στα μίντια. Η εικόνα του supermodel έγινε παντού γνωστή, από εφημερίδες και περιοδικά έως καρτ-ποστάλ και διαφημίσεις προϊόντων όπως καπέλα και ποτά. Ήταν από τις πρώτες γυναίκες -αν όχι η πρώτη- που η φήμη της ξεπέρασε τον κόσμο της τέχνης και επηρέασε την ευρύτερη ποπ κουλτούρα.
Η Nesbit εισήλθε στον κόσμο του θεάτρου το 1901. Η φυσική της ομορφιά και η φήμη της ως «το πιο όμορφο κορίτσι της Αμερικής» την έκαναν να ξεχωρίσει γρήγορα. Αρχικά εμφανίστηκε στο Broadway σε μικρούς ρόλους, αλλά το 1903, συμμετείχε στην παράσταση «The Wild Rose», όπου η εκφραστική της παρουσία την έκανε γνωστή στο κοινό. Το 1905 πρωταγωνίστησε στην παράσταση «A Gentleman from Mississippi», που αν και εμπορικά απέτυχε, την καθιέρωσε ως ηθοποιό.
Οι άντρες της ζωής της
Η πρώτη και πιο καθοριστική σχέση της ήταν με τον Stanford White, έναν από τους πιο ισχυρούς αρχιτέκτονες της Νέας Υόρκης. Όταν η Evelyn ήταν μόλις 15 ή 16 ετών, τον συνάντησε και σύντομα έγινε το μοντέλο του. Ο White την έφερε σε έναν κόσμο γεμάτο πολυτέλεια και υποσχέσεις για ανέλιξη. Παρόλο που ήταν παντρεμένος και 30 χρόνια μεγαλύτερός της, δε δίστασε να εκμεταλλευτεί την αθωότητά της.
Σύμφωνα με την Evelyn, οι δυο τους βρέθηκαν στο σπίτι του, ένα βράδυ που η μητέρα της έλειπε από την πόλη. Εκείνος της προσέφερε σαμπάνια και το επόμενο πράγμα που θυμάται είναι να ξυπνάει το πρωί γυμνή και να βλέπει αίμα στο σεντόνι. Παρά τον βιασμό της, οι δυο τους είχαν μια ερωτική σχέση που κράτησε χρόνια. Στην πορεία, έμαθε πως ο White είχε κάνει το ίδιο και σε άλλα ανήλικα κορίτσια.
Όταν η σχέση τους έληξε, ήρθε στη ζωή της ο Harry Thaw, ένας πολυεκατομμυριούχος που την πλησίασε με την υπόσχεση του έρωτα και της αποκατάστασης. Ο Thaw, βαθιά ερωτευμένος μαζί της, δεν ήταν διατεθειμένος να συγχωρήσει τη σχέση της με τον White, θεωρώντας πως ο επιφανής αρχιτέκτονας την εκμεταλλεύτηκε. Αυτή η εμμονή του Thaw με το παρελθόν της Evelyn έγινε ο καταλύτης για τη δική του ψυχική κατάρρευση. Η σχέση τους είχε έναν τοξικό χαρακτήρα από την αρχή, με τον Thaw να την πιέζει να του αποκαλύψει λεπτομέρειες για τις εμπειρίες της με τον White, κάτι που την επανατραυμάτιζε συνεχώς.
Το 1903, η Evelyn Nesbit, υπεβλήθη σε επείγουσα χειρουργική επέμβαση για οξεία σκωληκοειδίτιδα. Ορισμένες πηγές, υποθέτουν ότι ίσως ήταν έγκυος και έκανε άμβλωση. Μετά την επέμβαση, ο Harry Thaw, την παρακίνησε να πάνε ταξίδι στην Ευρώπη, πιστεύοντας ότι αυτό θα επιτάχυνε την ανάρρωσή της.
Στο Παρίσι, ο Thaw πίεσε την Evelyn να τον παντρευτεί, αλλά εκείνη αρνήθηκε, αφού γνώριζε την εμμονή του με την παρθενία και την αντιπάθειά του για τον White. Σε εκείνο το ταξίδι, του αποκάλυψε για πρώτη φορά τον βιασμό της, κατηγορώντας τη μητέρα της για αμέλεια. Το ταξίδι τους στην Ευρώπη πήρε μια ακόμη πιο σκοτεινή τροπή, με τη συμπεριφορά του Thaw να γίνεται όλο και πιο ακραία. Σε ένα κάστρο στην Αυστροουγγαρία όπου διέμεναν, ο Thaw κλείδωσε την Evelyn στο δωμάτιό της και τη βασάνισε για δύο εβδομάδες, τυφλός από φθόνο.
Αργότερα απολογήθηκε, αλλά η Evelyn ήταν συντετριμμένη. Προσπάθησε να ζητήσει βοήθεια από τον κύκλο της, μιλώντας για την κακοποίησή της. Ωστόσο, κανείς δεν την στήριξε και επέμειναν ότι ο Thaw πάλευε με τις εξαρτήσεις και τις ψυχικές του νόσους, αλλά κατά βάθος είναι ένας καλός άνθρωπος.
Παρά την τραυματική αυτή εμπειρία, η Evelyn παντρεύτηκε τελικά τον Thaw το 1905, κυρίως εξαιτίας των κοινωνικών πιέσεων αλλά και της ανάγκης να εξασφαλίσει οικονομικά την οικογένειά της. Παρά τις υποσχέσεις του Thaw για μια νέα ζωή, η Evelyn βρέθηκε να ζει απομονωμένη με τη συντηρητική του οικογένεια στο Πίτσμπουργκ.
Το σκάνδαλο του αιώνα
Ήταν το βράδυ της 25ης Ιουνίου 1906, όταν ο Harry Thaw, καταβεβλημένος από τη ζήλια και την εμμονή του, πήγε σε μία παράσταση στο Madison Square Roof Garden, όπου γνώριζε πως θα βρισκόταν και ο Stanford White. Στο φινάλε της παράστασης, ο Thaw, χωρίς να διστάσει, σημάδεψε και πυροβόλησε τον πρώην εραστή της Evelyn. Η σφαίρα τον χτύπησε στο κεφάλι, σκοτώνοντάς τον ακαριαία. Σαστισμένοι οι παρευρισκόμενοι, πίστεψαν αρχικά πως πρόκειται για μέρος του έργου.
Η δίκη του Thaw για τον φόνο του White, που χαρακτηρίστηκε η «Δίκη του Αιώνα» και το έγκλημα ως το «Σκάνδαλο του Αιώνα», δεν ήταν απλώς μια δικαστική διαδικασία, αλλά μια απόλυτη καταγραφή της κοινωνίας της εποχής. Όπως είχε πει ένας δημοσιογράφος, η δίκη προσέφερε έναν μοναδικό συνδυασμό ψυχαγωγίας και σοκ, με την ίδια τη διαδικασία να μετατρέπεται σε θεατρικό έργο. Από την πρώτη μέρα του φόνου, οι δημοσιογράφοι άρχισαν να δημιουργούν μύθους γύρω από το συμβάν, ποδοπατώντας τη διάκριση μεταξύ αλήθειας και φαντασίας. Αυτή ήταν η χρυσή εποχή του κιτρινισμού στην αμερικανική δημοσιογραφία, όπου ο κόσμος των εφημερίδων αποτελούσε ένα αχανές πεδίο για τη διάδοση φημών, δραματοποιημένων αναφορών και πρωτοφανών αναλύσεων των περιστατικών γύρω από τον φόνο.
Η γέννηση του lifestyle και του κιτρινισμού
Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, με τη γέννηση του lifestyle και της showbiz, οι κουτσομπολίστικες στήλες άρχισαν να κερδίζουν έδαφος. Τα ρεπορτάζ γύρω από το «σκάνδαλο του αιώνα», δεν αφορούσαν μόνο τα γεγονότα της δίκης, αλλά και την ασταμάτητη εμμονή των μέσων με τα προσωπικά στοιχεία των εμπλεκομένων. Οι δημοσιογράφοι επικεντρώθηκαν στις γυμνές φωτογραφίες της Evelyn Nesbit και τις ερωτικές της σχέσεις με επιφανείς άνδρες.
Η ίδια η Nesbit, η οποία δε διέπραξε κανένα έγκλημα, έγινε στόχος έντονης κοινωνικής αντιπαράθεσης και μισογυνισμού. Η γυναίκα που έπεσε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από τον White και αναγκάστηκε να υποστεί τη βία του Thaw, βρέθηκε να είναι η πιο μισητή προσωπικότητα σε όλη τη χώρα. Ο Τύπος την καταδίκαζε για τις αποφάσεις της, ακόμη και όταν εκείνη ήταν απλώς ένα εργαλείο στις διαμάχες των ανδρών γύρω της.
Η «δίκη του αιώνα», γεμάτη από ανατριχιαστικές καταθέσεις και συγκλονιστικές στιγμές, έγινε το νέο «σίριαλ» των εφημερίδων. Η οικογένεια Thaw χρησιμοποίησε όλες τις δυνατές τακτικές για να πείσει ότι ο γιος τους δεν ήταν ένοχος, προσπαθώντας να παρουσιάσει το έγκλημα ως αποτέλεσμα προσωρινής παράνοιας. Η δεύτερη δίκη κατέληξε σε αθώωση λόγω της ασταθούς ψυχικής υγείας του Thaw, ο οποίος πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του σε ψυχιατρείο. Το δικαστικό σύστημα, την ίδια στιγμή που αναγνώριζε την κατάστασή του, απέτυχε να προστατεύσει την Evelyn Nesbit, αφήνοντάς την να γίνει το «εκτελεστικό όργανο» της εκδίκησης.
Φωτογραφία: Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου
Η ζωή της Evelyn Nesbit, με τη συντριβή της αθωότητας και τη δραματική της κατάληξη, σηματοδότησε την αρχή μιας νέας εποχής για τα ΜΜΕ και την κουλτούρα της showbiz. Μέσα από την εικόνα της, γεννήθηκε το πρώτο πραγματικό «celebrity σκάνδαλο» στην ιστορία της αμερικανικής κουλτούρας. Το θρόισμα των φυλλάδων που ακολουθούσε κάθε κίνησή της, οι προσωπικές της τραγωδίες και η δικαστική διαμάχη, συνθέτουν μια ιστορία που αποκαλύπτει την εύθραυστη γραμμή μεταξύ της δημόσιας εικόνας και της προσωπικής καταστροφής.
Το σκάνδαλο γύρω από τη ζωή της δεν ήταν απλά η ιστορία ενός εγκλήματος ή μιας γυναίκας που ζούσε κάτω από την πίεση ενός εκτεθειμένου και στυγνού κόσμου. Ήταν το πρώτο δείγμα της σύγχρονης δημοσιογραφίας, στην οποία τα όρια της προσωπικής ζωής θυσιάζονται στο βωμό του θεάματος και του κέρδους.
Η Evelyn Nesbit, χωρίς να το επιδιώξει, έγινε η πρώτη διάσημη προσωπικότητα του 20ού αιώνα που τάραξε τη δημόσια συνείδηση, ξεκινώντας μια εποχή όπου η προσωπική ζωή των διασημοτήτων θα γινόταν παιχνίδι για τα μίντια, αναζητώντας συνεχώς νέα σκάνδαλα για να τραφούν.
* Πηγή: Grace
