Στις 23 Μαΐου 2024, ενώ στην ειδησεογραφία κυριαρχούσαν οι επερχόμενες ευρωεκλογές, πέρασε στα «ψιλά» η συμφωνία μεταξύ της Κοπεγχάγης και της Πρίστινας για τη μεταφορά σε κοσοβάρικη φυλακή κρατουμένων από τρίτες χώρες οι οποίοι εκτίουν ποινές στη Δανία. Με βάση τη συγκεκριμένη συμφωνία, η Δανία θα στείλει 300 κρατουμένους για διάφορα αδικήματα σε φυλακή στην πόλη Τζιλάν στο Κόσοβο και θα δώσει 200 εκατ. ευρώ στην κυβέρνηση του Κοσόβου σε διάστημα 10 ετών.
Η φυλακή στην Τζιλάν ανακαινίζεται – το κόστος των 5 εκατ. ευρώ έχει αναλάβει η Κοπεγχάγη – και θα δεχθεί τους πρώτους κρατουμένους το 2026. Σε αυτούς δεν θα περιλαμβάνονται καταδικασθέντες για τρομοκρατία ούτε ισοβίτες. Η Δανία είχε εξετάσει παλαιότερα το ενδεχόμενο να συνάψει ανάλογη συμφωνία με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία.
«Το ζήτημα είναι ελκυστικό εντός ΕΕ, κυρίως για μετανάστες»
«Έχουμε μια συμφωνία με τη Δανία, η οποία δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη γιατί είναι στη φάση της προετοιμασίας όσον αφορά τις υποδομές και την απαιτούμενη εκπαίδευση. Η Δανία είναι ένας από τους εταίρους του Κοσόβου και η συμφωνία προβλέπει ανταποδοτικά οφέλη για εμάς. Γνωρίζω ότι το ζήτημα είναι ελκυστικό εντός ΕΕ, κυρίως για μετανάστες, αλλά προς το παρόν δεν βρισκόμαστε σε συζητήσεις με άλλο κράτος-μέλος» δήλωσε πρόσφατα στο «Βήμα» από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ο υφυπουργός Εξωτερικών του Κοσόβου Κρέσνικ Αχμέτι.
Η Δανία δεν είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που επιλέγει τη συγκεκριμένη πρακτική, η οποία προκαλεί επικρίσεις τόσο από νομικούς όσο και από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη σύναψη αντίστοιχης συμφωνίας με το Κόσοβο εξετάζει και η δεξιά κυβέρνηση συνασπισμού του Βελγίου, του εθνικιστή πρωθυπουργού Μπαρτ ντε Βίβερ.
Στα τέλη Μαρτίου η υπουργός Δικαιοσύνης, Ανελίς Φερλίντεν, δήλωσε ότι είναι πολύ πιθανή η μεταφορά κρατουμένων από τρίτες χώρες, από φυλακές του Βελγίου σε φυλακές στο Κόσοβο, και ότι η βελγική κυβέρνηση προτίθεται να δαπανήσει 202 εκατ. ευρώ σε διάστημα 10 ετών. Η συμφωνία αποσκοπεί στην αποσυμφόρηση των βελγικών φυλακών στις οποίες κρατούνται σήμερα 13.000 άνθρωποι, ενώ έχουν σχεδιαστεί για 11.000.
Σημειωτέον ότι το Βέλγιο έχει συνάψει, από το 1999, συμφωνία με το Μαρόκο για τη μεταφορά καταδικασθέντων Μαροκινών από φυλακές του Βελγίου. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 2022 το 7,9% των κρατουμένων στο Βέλγιο ήταν Μαροκινοί.
Η φιλόξενη Εσθονία
Τον περασμένο Σεπτέμβριο η Ολλανδία ανακοίνωσε επίσης ότι στο πλαίσιο της αποσυμφόρησης των ολλανδικών φυλακών προτίθεται να μεταφέρει κρατουμένους σε φυλακές στην Εσθονία, καθώς οι φυλακές της βαλτικής χώρας «είναι μισοάδειες». Η συμφωνία, εφόσον προχωρήσει, θα αφορά τη μεταφορά 500 κρατουμένων – από τρίτες χώρες οι οποίοι έχουν καταδικαστεί στην Ολλανδία – το 2026.
Την αποστολή κρατουμένων στην Εσθονία φέρεται ότι εξετάζει και το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς ο αριθμός τους στην Αγγλία και στην Ουαλία φθάνει σε επίπεδα ρεκόρ. Επισήμως, η βρετανική κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ αρνείται το ενδεχόμενο τέτοιας συμφωνίας με την Εσθονία, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για μέτρο της προηγούμενης κυβέρνησης των Συντηρητικών. Η Εσθονία εκτιμά ότι θα μπορούσε να κερδίζει ως και 30 εκατ. ευρώ ετησίως «ενοικιάζοντας χώρο» στις φυλακές της για ξένους κρατουμένους παρότι, όπως παραδέχεται η υπουργός Δικαιοσύνης Λίζα Πακόστα, δεν αποτελεί την καλύτερη διαφήμιση για τη χώρα.
Στη Σουηδία, η οποία τα τελευταία χρόνια βιώνει έκρηξη της εγκληματικότητας εξαιτίας του πολέμου μεταξύ συμμοριών, η δεξιά κυβέρνηση του Ουλφ Κρίστερσον, έπειτα από έρευνα ειδικής επιτροπής που μελέτησε το ζήτημα επί διετία, ανακοίνωσε στα τέλη Ιανουαρίου ότι δεν υπάρχει νομικό εμπόδιο στο να σταλούν σε άλλες χώρες κρατούμενοι για να εκτίσουν εκεί την ποινή τους.
Το μέτρο δεν θα αφορά μόνο κρατουμένους από τρίτες χώρες αλλά και σουηδούς υπηκόους, ενώ οι φυλακές που θα τους δεχθούν θα πρέπει να βρίσκονται σε χώρες της ΕΕ. Η σουηδική κυβέρνηση προτίθεται να προχωρήσει σε συνομιλίες και με άλλους εταίρους της στην ΕΕ, με σκοπό είτε την υπογραφή διμερών συμφωνιών είτε την ενοικίαση χώρου στις φυλακές τους.
Εμπνεόμενος από αυτές τις πρωτοβουλίες, ο υπουργός Δικαιοσύνης της Γαλλίας, Ζεράλντ Νταρμανέν, αναφέρθηκε στο ζήτημα της αποσυμφόρησης των γαλλικών φυλακών σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Le Journal du Dimanche». Σύμφωνα με τον Νταρμανέν, στις γαλλικές φυλακές έχει δημιουργηθεί το αδιαχώρητο: κρατούνται 82.000 άνθρωποι σε χώρους σχεδιασμένους για να στεγάζουν 62.000. Το 24,5% των κρατουμένων – 19.000 άνθρωποι – είναι υπήκοοι τρίτων χωρών.
Η γαλλική συμφωνία
Με το σκεπτικό του Νταρμανέν, αν οι ξένοι καταδικασθέντες, ή έστω ένα τμήμα εξ αυτών, μεταφερθούν σε φυλακές των χωρών από τις οποίες προέρχονται, το πρόβλημα του συνωστισμού στις γαλλικές φυλακές θα μπορούσε να διευθετηθεί. Ο υπουργός τονίζει ότι η Γαλλία δεν έχει διαπραγματευθεί σωστά τις σχετικές διμερείς συμφωνίες με χώρες εκτός ΕΕ και αναφέρει χαρακτηριστικά τη συμφωνία Γαλλίας – Μαρόκου για τη μεταφορά μαροκινών κρατουμένων από τη Γαλλία στο Μαρόκο.
Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, ο κρατούμενος θα πρέπει να συναινέσει για τη μεταφορά στη χώρα καταγωγής του, κάτι ωστόσο που δεν συμβαίνει ποτέ. Στην αντίστοιχη όμως συμφωνία μεταξύ Βελγίου και Μαρόκου δεν ζητείται η συναίνεση του κρατουμένου για τη μεταφορά του.
Μέχρι στιγμής η Ιταλία είναι η μοναδική χώρα της ΕΕ που έχει υπογράψει συμφωνία με τρίτη χώρα, την Αλβανία, για τη μεταφορά σε αλβανικές φυλακές όχι κρατουμένων αλλά μεταναστών που διασώθηκαν σε διεθνή ύδατα.
Στις 29 Μαρτίου η δεξιά κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι ανακοίνωσε νέα μέτρα στην προσπάθειά της να αναβιώσει τη συμφωνία Ρώμης – Τιράνων του 2023, επεκτείνοντας τις λειτουργίες των κέντρων κράτησης μεταναστών στην Αλβανία, τα οποία έμειναν για καιρό ανενεργά διότι η ιταλική Δικαιοσύνη είχε απορρίψει τη μεταφορά μεταναστών σε αυτά.
