Η θάλασσα είναι πανταχού παρούσα στη μουσική του Βαγγέλη Γερμανού, ενός καλλιτέχνη που γεννήθηκε στην Καστέλλα και μεγάλωσε στα Καμίνια.
Από τη «Σημαδούρα» που ακούμε στα θρυλικά «Μπαράκια» του μέχρι «Τα μπλουζάκια», που ηχογράφησε στο στούντιό του στη Νέα Μάκρη, το θαλάσσιο στοιχείο διατρέχει τη δουλειά του ως σύμβολο ελευθερίας, αέναης κίνησης και ανανέωσης. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της μουσικής του, αναδεικνύοντας τη σύνδεσή του με τον κόσμο και την αδιάκοπη ροή της ζωής.
Ωστόσο, στο νέο του άλμπουμ, «Το ημερολόγιο των κυμάτων» (Minos EMI), ξεκαθαρίζει ότι όλα τα τραγούδια είναι «θαλασσινά».
«Εχω γράψει τη μουσική, και σε δύο τραγούδια και τους στίχους. Τα υπόλοιπα επτά είναι του ποιητή και συγγραφέα Δημήτρη Καλοκύρη», αναφέρει ο σπουδαίος δημιουργός. Στον δίσκο αυτό, η αφήγηση βασίζεται σ’ έναν φανταστικό χαρακτήρα, τον Ι. Ζεμενό, έναν παραγκωνισμένο, υποτίθεται, ποιητή που συνδιαλέγεται με σύγχρονούς του λογοτέχνες (όπως ο Ελύτης, ο Καββαδίας και ο Ουράνης). «Πρόκειται για δημιούργημα της Εταιρείας Συγγραφέων.
Κάποια στιγμή, η παρέα αυτή έκανε αφιέρωμα στη φανταστική λογοτεχνία και δημιούργησαν τον Ι. Ζεμενό. Η φαντασία είναι η κατεξοχήν ποιητική πραγματικότητα και η γλώσσα της γεμίζει με σύμβολα και μεταφορές. Ο καθένας από αυτή την παρέα έγραψε ένα κείμενο ή ποίημα σαν να ήταν γραμμένο από τον Ζεμενό. Υποτίθεται ότι ήταν κοσμοπολίτης και είχε μεγαλουργήσει στο Σουδάν. Με γοήτευσε η ιστορία του. Ετσι, πήρα τα ποιήματα που είχε γράψει ο Καλοκύρης ως Ζεμενός, συνέθεσα τη μουσική και τα άκουσε ο Μανώλης Φάμελλος. Του άρεσαν και πρότεινε να κάνει την παραγωγή».
Αυτό το μικρό ταξίδι στο νέο μουσικό εγχείρημα του Γερμανού μαρτυρά τον τρόπο που συνδυάζει την πραγματικότητα με τη φαντασία στη δημιουργία του. Οπως λέει ο ίδιος, «η πραγματικότητά μου είναι αυτή που με λυτρώνει και συνάμα λυτρώνει και τον ακροατή. Πολλές φορές έχω ακούσει ανθρώπους να μου λένε: “Αυτό το τραγούδι σου το έχω γράψει εγώ”. Φυσικά, δεν εννοούν ότι το πήρα και το έκανα δικό μου, αλλά ότι εκφράζει τόσο βαθιά αυτά που νιώθουν, που αν είχαν τον χρόνο, τη διάθεση και γνώριζαν κιθάρα, θα το είχαν γράψει κι εκείνοι».
Σε αυτό το σημείο εξομολογούμαι πως πολλές φορές ακούγοντας ένα τραγούδι έχω αναρωτηθεί πώς μπορεί να ξέρει κάποιος αυτό το κάτι για μένα.
Πώς μπορεί να εκφράσει με τόση ακρίβεια τι έχει συμβεί; «Αυτό που είπες τώρα είναι η ουσία», αναφέρει και συνεχίζει κάνοντας μια σημαντική διευκρίνιση: «Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν κακά τραγούδια, παρά μόνο μισοτελειωμένα. Γι’ αυτό πρέπει να τα ολοκληρώνουμε και να μην τα αφήνουμε στη μοίρα τους.
Η γλώσσα της φαντασίας, της ποίησης και του τραγουδιού είναι κάτι που πρέπει να μάθει κανείς και να την περιποιηθεί. Είναι το μισό εργαλείο της δουλειάς μας, για μας τους δημιουργούς».
Στη διαδικασία της μουσικής δημιουργίας, όπως λέει, «υπάρχει μια στιγμή που νιώθεις ότι δεν είσαι εσύ αυτός που φτιάχνει το τραγούδι. Για να το κάνεις αναγνωρίσιμο και προσβάσιμο στον κόσμο, πρέπει να ακολουθήσεις μια συγκεκριμένη διαδικασία. Πρέπει να αφαιρέσεις εκείνα τα πολύ προσωπικά στοιχεία που ενδεχομένως να ενοχλήσουν τα αφτιά των ξένων, έτσι ώστε το τραγούδι να γίνει δικό τους». Οπως εξηγεί ο Γερμανός, «ο δημιουργός είναι χωρισμένος στα δύο. Το ένα κομμάτι του είναι δοσμένο ολοκληρωτικά, ενώ το άλλο παρακολουθεί από απόσταση, αποστασιοποιημένο. Το γράψιμο είναι κάτι σαν εξωσωματική εμπειρία».
Η δημιουργία για εκείνον δεν είναι ούτε μάχη ούτε εμπειρία, είναι παρηγοριά. Αντισταθμίζει, όπως τονίζει, τη μικρότητα, τη φασαρία και την κακία του κόσμου. «Οι μέρες μας είναι αναστατωμένες. Η εποχή μας μοιάζει με μια ημιτονοειδή συνάρτηση: έχει τις κορυφές της και τα βάθη της, σαν το κύμα. Ωστόσο, όταν μιλώ για το σήμερα, φοβάμαι ότι βρισκόμαστε σε μια κατηφόρα και ας ελπίσουμε ότι κάποια στιγμή θα αρχίσουμε πάλι να ανεβαίνουμε. Ζούμε σε μια νέα περίοδο ψυχρού πολέμου, όπου οι ισχυροί αλληλοεπικαλύπτονται με απειλές και ανταγωνισμούς. Ολα αυτά επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής μας.
Ο κόσμος, δηλαδή εμείς οι ίδιοι, πρέπει να ασκούμε κριτική, αλλά ταυτόχρονα να αναλαμβάνουμε δράση για να φτιάξουμε το καλύτερο δυνατό μέλλον.
Μόνο έτσι μπορούν να γίνουν η αλλαγή και η ανατροπή.
Οι διαμαρτυρίες είναι απαραίτητες, αλλά για να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος είναι αναγκαίο ο καθένας από εμάς να επιδιώκει την προσωπική πρόοδο και να εργάζεται για τη συλλογική ευημερία. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να αντιληφθούμε τα πράγματα από μια πιο ανώτερη και διευρυμένη προοπτική. Υπάρχουν ιδεώδη που ξεπερνούν τα σύνορα των κρατών και των γεωγραφικών περιοχών. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, είναι ο πολιτισμός της που έχει διάρκεια χιλιάδων χρόνων. Και σίγουρα η Ελλάδα δεν ταυτίζεται με την κυβέρνησή της. Είμαστε κάτι πολύ πιο βαθύ, πιο μεγάλο, πιο σπουδαίο».
Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να είναι στραμμένο το βλέμμα μας, υπενθυμίζει ο σπουδαίος τραγουδοποιός και όχι προς την ατέρμονη εναλλαγή εικόνων που μας επιβάλλεται: «Ψωνίστε, διασκεδάστε, κοιμηθείτε». Αυτό που περιγράφει αποτελεί μια ακτινογραφία, κατά κάποιον τρόπο, της δικής του μάχης για ισορροπία, η οποία, όπως ο ίδιος αναγνωρίζει, είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο πεδίο. Αλλά συνεχίζει απτόητος, αφού ως μαθηματικός γνωρίζει καλά από ημιτονοειδείς συναρτήσεις, δηλαδή από ύψη και βάθη!
