Ποιος θα σηκώσει πρώτος το τηλέφωνο; Ο «σιωπηλός Κινέζος» ή ο «απρόβλεπτος» Αμερικανός, διερωτάται η γαλλική Le Monde.
«Ο Σι Τζινπίνγκ, ο μαρξιστής-λενινιστής ιδεολόγος, πεπεισμένος για την ανωτερότητα του κινεζικού τύπου σοσιαλισμού και την αναγκαιότητα της χώρας του για παγκόσμια επικράτηση; Ή ο Ντόναλντ Τραμπ, μια αυτοαποκαλούμενη πολιτική ιδιοφυΐα, μεθυσμένος από μια εξουσία που, σύμφωνα με τις διαθέσεις του, του επιτρέπει να παίζει με την παγκόσμια οικονομία σαν να του ανήκει;»
«Περιμένουμε ένα τηλεφώνημα από το Πεκίνο », είπε ο πρόεδρος Τραμπ, μετά την επιβολή των δασμών στην Κίνα, ύψους 245%.
Αλλά με τον κινέζο πρόεδρο Σι, ο Τραμπ φαίνεται να προσκρούει στο… Σινικό Τείχος. Δεν υπάρχει θέμα υποχώρησης της Κίνας στις ΗΠΑ, λένε βετεράνοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες, που έχουν υπηρετήσει στο παρελθόν στο Πεκίνο.
«Γιατί όσο και αν τονίζει ο Αμερικανός πρόεδρος πώς θέλει διαπραγματεύσεις με το Πεκίνο, οι Κινέζοι θεωρούν πώς για την ομάδα Τραμπ το θέμα δεν είναι μόνο οι πέρα δασμοί. Αυτό που διακυβεύεται μεταξύ της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών υπερβαίνει κατά πολύ τα οικονομικά. Συναγωνίζονται για την παγκόσμια υπεροχή».
Σύμφωνα με τη Le Monde, η εμπορική συνθηκολόγηση που επιθυμεί ο Τραμπ έχει πολύ άσχημη απήχηση στην Κίνα, μια χώρα που «εκτρέφεται» με εκδίκηση για τις ταπεινώσεις που της προκάλεσε η Δύση τον 19ο αιώνα με τους Πολέμους του Οπίου».
Ηδη, η Κίνα μπόρεσε να επιτύχει, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως σήμερα, ένα τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα με τον υπόλοιπο κόσμο (992, 16 δισ. δολάρια, σύμφωνα με εκτιμήσεις μόνο για το 2024, εκ των οποίων πάνω από 331 δισ. μόνο με τις ΗΠΑ). Μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2025, το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας με τις ΗΠΑ ήταν πάνω από 75 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η παγκόσμια υπεροχή
Η νέα εμπορική σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας είναι το τελευταίο επεισόδιο στη μονομαχία του αιώνα για παγκόσμια υπεροχή.
Υπέρμαχος του προστατευτισμού από τη δεκαετία του 1980, ο Τραμπ πιστεύει ότι η ανανεωμένη δύναμη της Αμερικής βρίσκεται στην αυτονομία της.
Αντίθετα, ο Σι βασίζεται στην παγκοσμιοποίηση για να εξασφαλίσει την κυριαρχία της Κίνας. Η χώρα έχει χτίσει μια τεράστια μεταποιητική βιομηχανία και η φιλοδοξία της είναι να κατακτήσει το μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς, κυρίως χάρη στο ελεύθερο εμπόριο. «Φαίνεται πλέον ξεκάθαρο ότι ο δασμολογικός πόλεμος που εξαπέλυσε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είναι στην πραγματικότητα μια σαφής προσπάθεια να περιοριστεί η υπερβολική δύναμη της Κίνας, ο πραγματικός στόχος της δασμολογικής πολιτικής της αμερικανικής κυβέρνησης», συνοψίζουν οι βετεράνοι διπλωμάτες.
Αλλωστε, ήταν ο τέως πρόεδρος Μπάιντεν που ξεκίνησε μια πολιτική ισχυρών εντάσεων με την Κίνα, όχι μόνο για το θέμα που σχετίζεται με την Ταϊβάν, αλλά και για την εξαγωγή ημιαγωγών. Τον Οκτώβριο του 2022, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν ευρείς εξαγωγικούς περιορισμούς σε προηγμένα τσιπ και εξοπλισμό κατασκευής ημιαγωγών.
«Στόχος είναι ο περιορισμός της πρόσβασης της Κίνας σε ημιαγωγούς αιχμής, με μια ευρεία προσπάθεια αποκοπής της Κίνας από τους πιο ισχυρούς επεξεργαστές υπολογιστών στον κόσμο, τις εισροές που απαιτούνται για την ανάπτυξη και λειτουργία εξελιγμένων συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης», εξηγούν Ευρωπαίοι επιστήμονες.
Πριν από οποιονδήποτε άλλον, η Κίνα είχε καταλάβει άλλωστε ότι το μέλλον θα διαδραματιζόταν στην ενεργειακή μετάβαση και τα μικροτσίπ, και η επεκτατική της πολιτική στην Αφρική και τη Νότια Αμερική στόχευε ακριβώς σε αυτόν ακριβώς τον σκοπό.
Ο πρόεδρος Τραμπ έχει ήδη απειλήσει να πλήξει με πρόσθετους δασμούς όποιον κάνει συμφωνίες με τους Κινέζους.
Σύμφωνα μάλιστα με πηγές που είναι εξοικειωμένες με τις εμπορικές διαπραγματεύσεις ΗΠΑ -ΕΕ, η κυβέρνηση Τραμπ ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο να επεκτείνει τον πόλεμο εναντίον του Πεκίνου πέρα από τους δασμούς που ισχύουν σήμερα.
Εμπόδια στις κινεζικές εξαγωγές
Στο πλαίσιο αυτής της συνεχιζόμενης συζήτησης, η Ουάσιγκτον, μεταξύ άλλων στόχων, θέλει να εφαρμόσει ένα σχέδιο παρεμπόδισης των κινεζικών εξαγωγών σε παγκόσμια κλίμακα. «Οι εξαγωγές ήταν η «σωτηρία» της κινεζικής οικονομίας και εάν ο Τραμπ επιμείνει με τους δασμούς, οι κινεζικές εξαγωγές στις ΗΠΑ θα μπορούσαν να μειωθούν κατά ένα τέταρτο έως ένα τρίτο», δήλωσε στο BBC ο Χάρι Μέρφι Κρουζ, οικονομολόγος της Moody’s Analytics.
Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι σε ορισμένους τομείς, όπως εκείνους που σχετίζονται με την ενεργειακή μετάβαση, είναι αδύνατο να αντικατασταθούν τα κινεζικά προϊόντα. Για παράδειγμα, η Κίνα έχει σχεδόν το μονοπώλιο στην παραγωγή ηλιακών συλλεκτών.
Το Πεκίνο έχει επίσης τον έλεγχο του 70% των θεμελιωδών σπάνιων γαιών, από τις οποίες προέρχονται αυτά τα πολύ πολύτιμα υλικά, για την κατασκευή πολλών τεχνολογικών προϊόντων, όπως μικροτσίπ ή βασικών εξαρτημάτων στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας.
Δεν είναι τυχαίο ότι μία από τις πρώτες κινεζικές αντιδράσεις στην αύξηση των αμερικανικών δασμών ήταν ακριβώς η διακοπή στις εξαγωγές σπάνιων γαιών. Έτσι, μια μετωπική σύγκρουση κινδυνεύει να αποτελέσει πρόβλημα για όλους.
«Κλειδί» η ΕΕ
Η συστηματική προσπάθεια των ΗΠΑ είναι περιορίσουν την πρόσβαση της Κίνας σε προηγμένες τεχνολογίες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν καμία πρόθεση να χάσουν την τεχνολογική τους υπεροχή, η οποία κινδυνεύει σοβαρά από τις προσπάθειες του Σι Τζιπίνγκ, σε μεγάλο βαθμό επιτυχημένες, να γίνει η Κίνα υπερδύναμη και σε αυτόν τον τομέα και να μην είναι απλώς το εργοστάσιο του κόσμου.
Ο πραγματικός σκοπός του Τραμπ είναι να διαπραγματευτεί μειώσεις δασμών με χώρες και οικονομικές περιοχές, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση που θα συμφωνήσουν να περιορίσουν τις κινεζικές εισαγωγές τους. Και, σε αυτόν τον τομέα, η ΕΕ είναι το «κλειδί».
Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος των δασμών, υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός αναλύσεων που υποστηρίζουν ότι η Κίνα είναι έτοιμη να ανακατευθύνει μεγάλο μέρος των εξαγωγών της από τις ΗΠΑ, στην Ευρώπη. Η ΕΕ είναι ένα μπλοκ όπου οι καταναλωτές εμφανίζουν προτιμήσεις παρόμοιες με αυτές των Αμερικανών. «Εάν η ΕΕ δεν απαντήσει επιβάλλοντας φραγμούς και δασμούς σε προϊόντα κινεζικής κατασκευής, οι παραγωγοί του ασιατικού γίγαντα θα πλημμυρίσουν τη Γηραιά Ήπειρο με τα προϊόντα τους», λένε Αμερικανοί αναλυτές.
Η Ουάσιγκτον έχει αποφασίσει σημαντικές εξαιρέσεις για τις εξαγωγές αμερικανικών ψηφιακών κολοσσών που έχουν εγκαταστήσει τα εργοστάσιά τους στην Κίνα. Ωστόσο, τίποτα δεν είναι πραγματικά σίγουρο με τον Τραμπ.
Το «όπλο» του χρέους
Η Κίνα έχει άλλωστε ένα εντελώς διαφορετικό «όπλο» στα χέρια της, που αν το χρησιμοποιήσει, θα μπορούσε να βυθίσει τις ΗΠΑ στο χάος: Τα αμερικανικά ομόλογα.
Η Κίνα έχει μεγάλες συμμετοχές σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Κατέχει περίπου 760 δισεκατομμύρια δολάρια σε αμερικανικά ομόλογα και αν τα πουλούσε, θα βύθιζε τις ΗΠΑ στο χάος.
«Μια μαζική πώληση αμερικανικών κρατικών ομολόγων από την Κίνα θα αύξανε την προσφορά ομολόγων στην αγορά, γεγονός που θα μείωνε τις τιμές τους και θα αύξανε τις αποδόσεις.Οι υψηλότερες αποδόσεις αυξάνουν το κόστος χρηματοδότησης για την κυβέρνηση, τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές στις ΗΠΑ, καθώς τα στεγαστικά και τα επιχειρηματικά δάνεια, γίνονται πιο ακριβά» εξηγούν Αμερικανοί οικονομολόγοι.
Αυτό θα μπορούσε να επιβραδύνει την αμερικανική οικονομία ή, στη χειρότερη περίπτωση, να προκαλέσει ύφεση. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι μια σημαντική πώληση θα μπορούσε να αυξήσει τις αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων κατά 0,5 έως 1%, κάτι που θα είχε σημαντικές συνέπειες.
Μια πώληση αμερικανικών ομολόγων θα μπορούσε να αποδυναμώσει την εμπιστοσύνη και στο δολάριο, καθώς η Κίνα θα μπορούσε να μετατρέψει σε άλλα νομίσματα, μεγάλα αποθεματικά σε δολάρια. Μια υποτίμηση του δολαρίου θα έκανε τις εισαγωγές στις ΗΠΑ πιο ακριβές και θα τροφοδοτούσε τον πληθωρισμό, γεγονός που θα αύξανε το κόστος ζωής. Ωστόσο, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα μπορούσε να παρέμβει αγοράζοντας ομόλογα για να σταθεροποιήσει την αγορά, όπως συνέβη στο παρελθόν σε άλλες αναταραχές.
Αν και ορισμένοι οικονομολόγοι θεωρούν αυτό το σενάριο ως μη ρεαλιστικό επειδή θα είχε επίσης μειονεκτήματα και για την Κίνα, υπάρχουν λόγοι που το κάνουν αρκετά πιθανό. Ο πιο σημαντικός λόγος: η Κίνα είναι απίθανο να αγνοεί πόσο εύκολο ήταν, στην περίπτωση της Ρωσίας, να παγώσουν οι ρωσικές καταθέσεις σε ξένες τράπεζες, λόγω των κυρώσεων για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Εάν οι ΗΠΑ έκαναν το ίδιο όσον αφορά τα κρατικά ομόλογα που κατέχει η Κίνα, το Πεκίνο δεν θα μπορούσε πλέον να πουλήσει αυτά τα ομόλογα. Θα ήταν λοιπόν λογικό η Κίνα να πουλάει όσα ομόλογα μπορεί. Αλλωστε τον τελευταίο χρόνο φαίνεται να έχει πουλήσει αμερικανικά κρατικά ομόλογα, άνω των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
