O ορισμός της γυναίκας – στο πλαίσιο του Nόμου περί Ισότητας – αναφέρεται στο βιολογικό φύλο και όχι στο γένος, έκρινε το Ανώτατο Δικαστήριο της Βρετανίας, σε μία κρίσιμης σημασίας απόφαση, που θα έχει σοβαρές συνέπειες για τις διεμφυλικές γυναίκες στην χώρα.
Στην απόφαση πάντως διευκρινίζεται ότι τα διεμφυλικά άτομα δε θα ζημιωθούν από αυτήν την ετυμηγορία.
«Η ομόφωνη απόφαση του δικαστηρίου αυτού είναι ότι οι όροι «γυναίκα» και «φύλο» στον Νόμο περί Ισότητας (Equality Act) του 2010, αναφέρονται σε μία βιολογική γυναίκα και σε ένα βιολογικό φύλο», δήλωσε ο αντιπρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Πάτρικ Χοτζ. «Αλλά συμβουλεύουμε, η απόφαση να μην εκληφθεί ως θρίαμβος για μία ή περισσότερες ομάδες της κοινωνίας μας εις βάρος άλλης, γιατί δεν είναι», διευκρίνισε.
Η απόφαση του δικαστηρίου αφορά το αν μία διεμφυλική γυναίκα που διαθέτει πιστοποιητικό αναγνώρισης γένους (GRC) – το επίσημο έγγραφο που δίνει επίσημη αναγνώριση στο νέο γένος ενός ατόμου – προστατεύεται από διακριτική μεταχείριση ως γυναίκα στο πλαίσιο του νόμου περί Ισότητας (Equality Act). Με τη σημερινή απόφαση, οι τρανς γυναίκες, ακόμη και αν έχουν (GRC), δε θεωρούνται νομικά γυναίκες στο πλαίσιο του Νόμου περί Ισότητας.
Πώς φτάσαμε στο Ανώτατο Δικαστήριο
Η υπόθεση έφερε σε σύγκρουση από το 2018 την κυβέρνηση της Σκωτίας, η οποία έχει δραστηριοποιηθεί υπέρ των δικαιωμάτων των διεμφυλικών ατόμων, κατά τα τελευταία χρόνια και την φεμινιστική ένωση «For Women Scotland» (FWS).
Η εν λόγω ένωση υποστήριξε ότι τα δικαιώματα που προβλέπονται από την Equality Act θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο με βάση το βιολογικό φύλο του ατόμου και κατέθεσε αγωγή κατά εγκυκλίου της κυβέρνησης της Σκωτίας, που συνόδευε νόμο για την αύξηση του ποσοστού των γυναικών στα συμβούλια του δημόσιου τομέα.
Η εγκύκλιος προέβλεπε ότι μία διεμφυλική γυναίκα, με πιστοποιητικό αναγνώρισης γένους, θεωρείται νομίμως γυναίκα.
Επικριτές του νόμου της Σκωτίας υποστήριζαν ότι ο ορισμός που δίνει για τις γυναίκες, έπληττε την παροχή χωριστών υπηρεσιών για γυναίκες και την πρόσβασή τους σε ξενώνες, πτέρυγες νοσοκομείων και αθλήματα.
Το σκεπτικό της απόφασης
Οι σκωτσέζικες δικαστικές αρχές είχαν αρχικά απορρίψει την προσφυγή της FWS, αλλά η υπόθεση πέρασε στο Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο έκρινε υπέρ της FWS, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι οι σκωτσέζοι υπουργοί είχαν υπερβεί την αρμοδιότητά τους.
«Πιστεύαμε ότι τα δικαιώματα των γυναικών θα υποχωρούσαν και σήμερα οι δικαστές είπαν αυτό που σκεφτόμασταν πάντοτε: οι γυναίκες προστατεύονται για το βιολογικό τους φύλο», δήλωσε η Σούζαν Σμιθ, εκ των επικεφαλής της For Women Scotland. «Οι γυναίκες μπορούν πλέον να αισθάνονται ασφαλείς, γνωρίζοντας ότι οι υπηρεσίες και οι χώροι που προορίζονται για τις γυναίκες, απευθύνονται σε γυναίκες».
Όμως, οι υπερασπιστές των δικαιωμάτων των διεμφυλικών ατόμων υποστήριζαν ότι αν η απόφαση του δικαστηρίου δικαίωνε την ένωση For Women Scotland, αυτό θα οδηγούσε σε διακριτική μεταχείριση κατά των ανθρώπων με πιστοποιητικό αναγνώρισης γένους, κυρίως στον τομέα της απασχόλησης και ότι οι διεμφυλικές γυναίκες δε θα είχαν πλέον πρόσβαση σε υπηρεσίες που προορίζονται για τις γυναίκες.
«Η ορθή ερμηνεία της Equality Act, σχετικά με την αναφορά σε βιολογικό φύλο, δεν προκαλεί βλάβη στα διεμφυλικά άτομα, είτε διαθέτουν είτε όχι πιστοποιητικό αναγνώρισης γένους», επέμεινε ο δικαστής Πάτρικ Χοτζ. «Τα διεμφυλικά άτομα έχουν τα δικαιώματα που αναφέρονται στο προστατευόμενο χαρακτηριστικό του επαναπροσδιορισμού γένους».
Η ερμηνεία της Equality Act έχει προκαλέσει ανοιχτή σύγκρουση ανάμεσα στους υπερασπιστές των δικαιωμάτων των διεμφυλικών ατόμων και των ακτιβιστών, που θεωρούν ότι τα δικαιώματα των γυναικών απειλούνται από ορισμένες από τις διεκδικήσεις τους.
Η πολιτική και νομική συνέχεια
Η απόφαση έχει σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις, καθώς αμφισβητεί τις υπάρχουσες νομικές διατάξεις για την αναγνώριση φύλου και μπορεί να επηρεάσει μελλοντικούς νόμους που αφορούν στα δικαιώματα φύλου, τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στη Σκωτία. Ιδιαίτερα, το Σχέδιο Νόμου για την Αναγνώριση Φύλου (Scotland), το οποίο είχε στόχο την απλοποίηση της διαδικασίας απόκτησης GRC, είναι τώρα κάτω από μεγαλύτερη επιτήρηση. Αν και η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου είχε βέτο στο νομοσχέδιο, η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου μπορεί να αναζωπυρώσει τις συζητήσεις για τη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας περί αναγνώρισης φύλου.
Στο τραπέζι παραμένει η ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων με βάση το φύλο και την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι νομικές διατάξεις πρέπει να είναι πιο σαφείς για να προστατεύσουν τα δικαιώματα τόσο των cisgender όσο και των τρανς ατόμων, ενώ άλλοι εκφράζουν ανησυχία ότι η απόφαση αυτή θα μπορούσε να περιθωριοποιήσει ήδη ευάλωτες κοινότητες.
Η απόφαση έχει προκαλέσει τόσο υποστήριξη όσο και αντιδράσεις, γεγονός που καθιστά το έδαφος έτοιμο για περαιτέρω νομικές και κοινωνικές συζητήσεις, γύρω από αυτό το αμφιλεγόμενο ζήτημα. Η απόφαση μπορεί να πιέσει τους νομοθέτες να αναθεωρήσουν και να διευκρινίσουν τον Νόμο για την Ισότητα του 2010, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι τα δικαιώματα και των δύο ομάδων — των γυναικών και των τρανς ατόμων — αντιμετωπίζονται δίκαια.
Οι πλήρεις συνέπειες της απόφασης πάντως θα γίνουν σαφείς τους επόμενους μήνες, καθώς οργανώσεις υπεράσπισης των τρανς και των γυναικείων δικαιωμάτων κινητοποιούνται για να διαμορφώσουν το μέλλον του νόμου περί φύλου στο Ηνωμένο Βασίλειο.
