Η σεισμική έξαρση που παρατηρείται κυρίως από τις 24 Ιανουαρίου στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού είναι πρωτόγνωρη στη σύγχρονη ζωή της χώρας από επιστημονική, επιχειρησιακή και κοινωνική άποψη. Πρώτα από όλα είναι το γεγονός ότι η σεισμική δράση εξελίσσεται σε μια εμβληματική περιοχή, η οποία αποτελεί παγκόσμιο τουριστικό προορισμό. Η Σαντορίνη συγκεντρώνει όχι μόνο το μοναδικό ηφαιστειακό τοπίο αλλά και ξεχωριστές αρχαιότητες, όπως η προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι που θάφτηκε κάτω από παχύτατα στρώματα ηφαιστειακών υλικών εξαιτίας της γιγάντιας έκρηξης της Υστερης Εποχής του Χαλκού κατά τον 17ο αιώνα π.Χ. Τα ηφαιστειακά κέντρα της Νέας Καμένης στην Καλδέρα της Σαντορίνης και του Κολούμπου έξω από την Καλδέρα είναι σε «ύπνωση» αλλά ενεργά, αποτελώντας εστίες σημαντικών γεωκινδύνων, που προκύπτουν από τις ηφαιστειακές εκρήξεις, τους σεισμούς και τα τσουνάμι. Ακόμη, στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν μεγάλα ενεργά σεισμικά ρήγματα που δεν έχουν άμεση σχέση με την ηφαιστειότητα. Σε ένα από αυτά, εντός της υποθαλάσσιας τεκτονικής τάφρου που ορίζεται από τα νησιά Αμοργός – Σαντορίνη – Ανάφη – Αστυπάλαια έγινε ο μεγαλύτερος σεισμός των τελευταίων 150 ετών στην Ελλάδα. Είχε μέγεθος 7,7 και προκάλεσε καταστροφές και θύματα στα νησιά. Το μεγάλο τσουνάμι ύψους 15 μέτρων που δημιουργήθηκε συμπλήρωσε το καταστροφικό έργο του σεισμού.
Μέσα σε αυτό το εξόχως ιδιαίτερο πλαίσιο η εξελισσόμενη σεισμική δράση αποτελεί μια πραγματική πρόκληση. Η επιστημονική παρακολούθηση, με ατμομηχανή τα ενόργανα δίκτυα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και των άλλων ινστιτούτων της χώρας, προσφέρει πλέον πάμπολλες δυνατότητες για την παρατήρηση και ερμηνεία των φαινομένων.
Στην αρχή της σεισμικής έξαρσης ορισμένοι επιστήμονες θεώρησαν ότι οι σεισμοί είχαν σχέση με το ηφαίστειο. Αλλά τώρα πλέον γνωρίζουμε ότι οι εκατοντάδες σεισμοί που έχουν καταγραφεί εκεί έχουν καθαρά τεκτονικά και όχι ηφαιστειακά χαρακτηριστικά.
Η σεισμική ζώνη που ενεργοποιήθηκε μέχρι τώρα έχει μήκος περίπου 30 χλμ. και πλάτος 17 χλμ. Με την πάροδο των ημερών η σεισμική ακολουθία έδειξε τις ιδιότητες των προσεισμών, οπότε όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, ακόμη και σεισμών ισχυρότερων του μεγέθους 4,9 που έχει μέχρι τώρα μετρηθεί.
Η πολιτεία καλώς έλαβε σειρά προληπτικών μέτρων αντισεισμικής προστασίας, για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση. Ορισμένοι ίσως θεώρησαν ως υπερβολικά αυτά τα μέτρα. Αλλοι φοβήθηκαν και αποφάσισαν να απομακρυνθούν από τη Σαντορίνη. Η αλήθεια είναι ότι τα μέτρα υπερβαίνουν το χαμηλό επίπεδο «κουλτούρας πρόληψης» που χαρακτηρίζει διαχρονικά τη χώρα μας. Ισως αυτή η εξέλιξη βοηθήσει στην περαιτέρω καλλιέργεια μιας τέτοιας κουλτούρας. Οι επιστήμονες καλούμαστε να επικαιροποιούμε καθημερινά τις αξιολογήσεις μας και να ενημερώνουμε την πολιτεία και τους πολίτες. Τα ΜΜΕ καλούνται να ενημερώνουν χωρίς υπερβολές και κινδυνολογίες. Οι προκλήσεις είναι πολλές για όλους. Ισως τελικά να βγούμε σοφότεροι από αυτή τη μοναδική εμπειρία.
Ο δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος είναι σεισμολόγος, μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, επιστημονικός συνεργάτης της UNESCO
Source link
