«Είναι πάντα καλό να πέφτουν νέες ματιές σε παλιό υλικό» – ΤΑ ΝΕΑ

Η συνθέτρια και μουσικός Χάρις Τσαλπαρά εκφράζει έναν σπουδαίο συγκερασμό λόγιας γνώσης και βιωματικής διαδρομής στα μουσικά δρώμενα σήμερα με έμφαση και αγάπη στο παραδοσιακό, το λαϊκό, το ρεμπέτικο είδος. Με αφορμή τον πρώτο της δίσκο «Ανάδυση», κατεβαίνει λίγο από τα πατάρια των σκηνών και μαγαζιών όπου για χρόνια παίζει και εργάζεται και την προκαλούμε να στοχαστεί πάνω στη μουσική, τον ρόλο της γυναίκας στα κέντρα, τη δισκογραφία και την έρευνα των μουσικών δρόμων και τρόπων. Η Τσαλπαρά ανήκει και σε έναν κόσμο που έχει πάει βαθιά στο παλιό ρεπερτόριο, πειραματίζεται με αυτό και συνδιαμορφώνει μια σκηνή πολύ δυναμική που πάντως παραμένει κάτω από τα ραντάρ των κυρίαρχων συστημάτων.

Το ωδείο ήταν για μένα η δεύτερη κύρια δραστηριότητα μετά το σχολείο. Ο λόγος που αγάπησα το φάσμα του ρεπερτορίου που ονομάζουμε ελληνόφωνη μουσική της Ανατολικής Μεσογείου είναι, πρώτον, επειδή με έκανε να δω ποια είναι η «καθημερινή χρήση» πολλών μουσικών φαινομένων που μάθαινα στο ωδείο και, δεύτερον, επειδή ένιωθα μια παράξενη οικειότητα ακούγοντάς την, ενώ ταυτόχρονα πολλά πράγματα τα άκουγα για πρώτη φορά. Το ακορντεόν με βοήθησε να δω το πιάνο με μια νέα προοπτική και το τραγούδι με βοήθησε να ανακαλύψω περισσότερα για τον εαυτό μου και να βρω την προσωπική μου έκφραση.

Μία σημαντική ανάμνηση είναι το τραγούδι του πατέρα μου και τα ποικίλματα της φωνής του. Με αυτόν επίσης έμαθα δεύτερες φωνές και άρχισα να εξοικειώνομαι στο να τραγουδάω μπροστά σε κόσμο. Στα 7 μου χρόνια ξεκίνησα πιάνο και θεωρία στο Ωδείο Αθηνών. Γύρω στα 19 ξεκίνησα να τραγουδάω σε μικρούς χώρους (ταβέρνες, μεζεδοπωλεία) αρχικά για το χαρτζιλίκι αλλά και γιατί ήταν μια δουλειά που μου άρεσε. Στα 21 μου ανακάλυψα τη μουσική του γραμμοφώνου μέσω φίλων και του YouTube. Τότε ξεκίνησα να παίζω και μπαγλαμά. Είκοσι τριών χρόνων αποφοίτησα από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, ενώ έναν χρόνο αργότερα απέκτησα Δίπλωμα Πιάνου. Γύρω στα 27 άρχισα να παίζω ακορντεόν ενώ στα 28 επέστρεψα στο πιάνο φτιάχνοντας το pianolaterna, ένα πρότζεκτ για πιάνο και φωνή, που στην ουσία είναι μια έρευνα αναζήτησης για το πώς μπορεί το πιάνο να διαχειριστεί το σύστημα των λαϊκών δρόμων και του «καθ’ ημάς» ρεπερτορίου. Γύρω στα 30, ιδρύσαμε μαζί με τον Ηρωδίωνα Σουλόπουλο την «Απτάλικο ΑΜΚΕ», τον πρώτο οργανισμό που έχει στο κέντρο της τον λαϊκό μουσικό πολιτισμό. Το 2020 διενεργήσαμε την πρώτη «Χαρτογράφηση της κοινότητας των μουσικών που δραστηριοποιούνται στον χώρο του λαϊκού πολιτισμού», την πρώτη τέτοιου είδους στατιστική. Θεωρώ ότι ο πρώτος μου δίσκος «Ανάδυση» που κυκλοφόρησε φέτος είναι ο τελευταίος προς το παρόν σταθμός. Συνεχίζουμε…

Τα αντιλαμβάνομαι σαν διαφορετικές πλευρές του ίδιου πράγματος. Παρατηρώ τις εξής διαφορές εκμάθησης ενός έργου οπτικά (γραμμένο σε χαρτί) και ακουστικά. Ο πρώτος τρόπος λειτουργεί από το ειδικό στο γενικό. Αντίθετα, με το αφτί μαθαίνουμε από το γενικό στο ειδικό. Και μάλλον η βιωματική σχέση με τη μουσική λειτουργεί περισσότερο με τον δεύτερο τρόπο.

Κυρίως προωθώ τη δουλειά μου μέσω Ιντερνετ. Οσον αφορά την ισορροπία μεταξύ των ειδών, πιστεύω ότι η μουσική είναι μία και ο άνθρωπος έχει ανάγκη την ποικιλία, διαφορετικά κινδυνεύουμε να λιμνάσουμε σε μια μονομέρεια που δεν μας ανανεώνει. Σίγουρα είναι μια νέα εμπειρία για μένα η ένταξη των δικών μου τραγουδιών σε όλο αυτό, παρ’ όλ’ αυτά είναι κάτι με το οποίο αρχίζω να εξοικειώνομαι σκεπτόμενη ότι και τα παλιά που παίζω κάποτε ήταν κι αυτά καινούργια!

Είναι πάντα καλό να γίνονται διασκευές και να πέφτουν νέες ματιές σε παλιό υλικό. Δεν υπάρχουν γραπτοί κανόνες για το αν μια διασκευή είναι καλή ή όχι, υπάρχει μάλλον μόνο ο βασικός λόγος δημιουργίας της και οι άγραφοι κανόνες αισθητικής – και κατ’ επέκταση ηθικής – του διασκευαστή.

Ο πρώτος μου δίσκος στην ουσία ενσαρκώνει την ανάγκη να φτάσω επιτέλους σε ένα συμπέρασμα ως προς το ποια είμαι εγώ σήμερα, με όλα αυτά που κουβαλάω. Η δημιουργία του ήταν μια πολύ ευχάριστη διαδικασία. Είχα αυτή την αίσθηση ότι μπορώ να κάνω ό,τι θέλω. Και σίγουρα είναι μια αίσθηση που θέλω να επαναλάβω στη ζωή μου!

Είναι σίγουρα περίπλοκη. Μια γυναίκα συνειρμικά είναι – μόνο – τραγουδίστρια. Αν παίζει, δεν αναγνωρίζεται ότι κάνει καλά αυτό που κάνει. Αν παίζει καλά, «παίζει σαν άντρας», αν είναι μουσικός και τραγουδίστρια (που κανονικά είναι ένα και όχι δύο αντικείμενα) δεν της δίνεται εύκολα ρόλος «μπροστάρη». Σίγουρα έχουν γίνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και μάλιστα πολλά, αλλά ακόμα υπάρχει περιθώριο.