Τραγικό λάθος χαρακτηρίζεται από παράγοντες του ενεργειακού τομέα ή απόφαση της κυβέρνησης να «παγώσει», αν και δεν το παραδέχεται δημοσίως, το έργο του ΑΔΜΗΕ για την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου, γνωστό ως Great Sea Interconnector (GIS).
Ουσιαστικά πρόκειται περί εγκατάλειψης αφού το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης διεκόπη επί του πεδίου τον περασμένο Ιούλιο όταν σημειώθηκε επεισόδιο διάρκειας 40 ωρών, όταν τουρκικά πολεμικά πλοία παρεμπόδισαν το ναυλωμένο ερευνητικό σκάφος «Ievoli Relume» που επιχειρούσε βυθομετρικές έρευνες στη γραμμή Κάσου – Καρπάθου.
Επίσης τον περασμένο Νοέμβριο όσο και τον Φεβρουάριο φέτος τουρκικά πολεμικά προσπάθησαν εκ νέου να παρεμποδίσουν παρόμοιες έρευνες βορειοανατολικά της Κρήτης.
Οι αντιδράσεις της Τουρκίας στο σχεδιαζόμενο γιγαντιαίο project, συνολικού προϋπολογισμού €1,95 δισ., πυροδότησαν τη συζήτηση για τους γεωπολιτικούς κινδύνους του έργου, που αποτελούν σημείο τριβής μεταξύ των δύο χωρών.
Η προκλητική στάση που έχει υιοθετήσει μέχρι στιγμής η Αγκυρα δείχνει ότι δεν θα αφήσει εύκολα την Αθήνα να προχωρήσει στην πόντιση του καλωδίου μέσα από διεθνή ύδατα.
Στόχος της Αγκυρας είναι να υποχρεώσει την Αθήνα να ζητήσει επισήμως άδεια για τη διέλευση του καλωδίου από θαλάσσιες περιοχές τις οποίες θεωρεί, βάσει του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου (Νοέμβριος 2019), ότι ανήκουν στη δική της ΑΟΖ.
Οπως, όμως, έχουμε εξηγήσει με λεπτομέρεια (βλ. άρθρο μας στα «ΝΕΑ» στις 22/2) βάσει του Διεθνούς Δικαίου Θάλασσας (UNCLOS) η επισπεύδουσα χώρα, δηλ. η Ελλάδα, δεν είναι υποχρεωμένη να αιτηθεί άδειας διέλευσης όταν πρόκειται για διεθνή ύδατα και ΑΟΖ άλλης χώρας, παρά μόνο για τεχνικούς λόγους να ενημερώσει τις αρμόδιες Αρχές της άλλης χώρας για την πορεία του καλωδίου (ή αγωγού) προς αποφυγή δυστυχημάτων.
Το GIS πρόκειται ουσιαστικά για ευρωπαϊκό έργο που χρηματοδοτείται με 650 εκατ. ευρώ σε grants αφού διασυνδέει το ευρωπαϊκό ηλεκτρικό δίκτυο με αυτό της Κύπρου και του Ισραήλ.
Αντί η Αθήνα να προτάξει, ως οφείλει, την ευρωπαϊκή διάσταση του έργου και να κινήσει γη και ουρανό και να στρέψει την προσοχή όλης της Ευρώπης στις αυθαιρεσίες και πειρατικές πρακτικές της Αγκυρας, ο έλληνας Πρωθυπουργός, δέσμιος στην πολιτική των ήρεμων νερών με την Τουρκία που προωθεί συστηματικά εδώ και έναν χρόνο, παρά τις συνεχείς τουρκικές προκλήσεις, αδυνατεί ακόμα να προχωρήσει και σε απλή ενημέρωση των εταίρων μας στην ΕΕ.
Πόσω μάλλον να ζητήσει τη δυναμική υποστήριξη και αρωγή της ΕΕ η οποία κανονικά θα έπρεπε να κάνει διάβημα στην Αγκυρα και, εάν χρειαστεί, να επιβάλει ακόμα και κυρώσεις. Οπως με περισσή ευκολία πράττει εις βάρος της Ρωσίας.
Η ειλημμένη, ως φαίνεται, απόφαση της κυβέρνησης Μητσοτάκη να εγκαταλείψει το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο, για να μη δημιουργήσει θέμα με την Τουρκία, αποτελεί κακό προηγούμενο για ό,τι μελλοντικά ήθελε να επιχειρήσει ο ΑΔΜΗΕ στον τομέα των ηλεκτρικών διασυνδέσεων στο Αιγαίο.
Οπου, σύμφωνα με το 10ετές πρόγραμμα του Διαχειριστή, εκκρεμεί η ηλεκτρική διασύνδεση της Δωδεκανήσου και των νήσων του Βορείου Αιγαίου (ήδη ανακοινώθηκε 12μηνη καθυστέρηση).
Η σημερινή άτακτη υποχώρηση της Ελλάδας ενόψει των τουρκικών προκλήσεων ανοίγει τον ασκό του Αίολου αφού εφ’ εξής η Ελλάδα δεν θα μπορεί να πραγματοποιεί ουδεμία οικονομική δραστηριότητα πέρα των χωρικών της υδάτων (που για ανεξήγητους λόγους παραμένουν στα 6 ν.μ., έναντι των 12 ν.μ. που δικαιούται βάσει της UNCLOS).
Και ασφαλώς δεν είναι μόνο τα ηλεκτρικά καλώδια αφού υπάρχουν πολλές άλλες δραστηριότητες που κινδυνεύουν να αποκλειστούν όπως λ.χ. ερευνητικές γεωτρήσεις για υδρογονάνθρακες, θαλάσσια αιολικά πάρκα, πλωτοί σταθμοί FSRU, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.
Ο Κωστής Σταμπολής είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ)
