Η κοινωνική κατοικία φαίνεται να αναδεικνύεται ως η προτεινόμενη λύση για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης, σύμφωνα με τους ισχυρούς παράγοντες της αγοράς ακινήτων.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, το απόθεμα κοινωνικής κατοικίας παραμένει ανύπαρκτο, σε πλήρη αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, όπου ο θεσμός αυτός έχει εδραιωθεί και λειτουργεί εδώ και δεκαετίες. Την ίδια στιγμή, μεγάλοι «παίκτες» της αγορά ακινήτων και των κατασκευών, όπως η Dimand και η ΑKTOR, προετοιμάζονται να δραστηριοποιηθούν δυναμικά στον τομέα αυτό, με σχέδια για ενεργή επέκταση το προσεχές διάστημα. Η κινητικότητα αυτή υποδηλώνει ότι η κοινωνική κατοικία δεν είναι απλώς μια θεωρητική λύση, αλλά ένας τομέας με προοπτικές, που ίσως αποτελέσει το κλειδί για την αντιμετώπιση των πιεστικών στεγαστικών αναγκών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2022, το κόστος στέγασης απορροφούσε το 34,2% του διαθέσιμου εισοδήματος των ελληνικών νοικοκυριών, υπερβαίνοντας το καθιερωμένο όριο του 30%. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δραματική για τα νοικοκυριά με εισοδήματα κάτω από το 60% του διάμεσου ελληνικού εισοδήματος, καθώς το ποσοστό που αφιερώνεται στις στεγαστικές ανάγκες εκτοξεύεται στο εντυπωσιακό 61,5%.
Αξίζει να σημειωθεί πως σε αυτήν την εισοδηματική κατηγορία, ούτε ο ευρωπαϊκός μέσος όρος καταφέρνει να παραμείνει εντός ορίων, αγγίζοντας το 38%. Πέρα από την Ελλάδα, υπάρχουν ακόμη 18 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οποίες τα νοικοκυριά αναγκάζονται να διαθέτουν περισσότερο από το 30% του εισοδήματός τους για τις ανάγκες στέγασης, καταδεικνύοντας την ευρύτερη διάσταση της στεγαστικής επιβάρυνσης στην Ευρώπη.
Στην Αυστρία και την Ολλανδία, το 30% των κατοικιών ανήκει στο σύστημα της κοινωνικής κατοικίας, με τη Βιέννη να ξεχωρίζει ως διεθνές πρότυπο. Περίπου το 60% των κατοίκων της αυστριακής πρωτεύουσας διαμένει σε κατοικίες που υποστηρίζονται από το κράτος. Αυτός ο σχεδιασμός αποτρέπει τη δημιουργία γκέτο, προάγει τη συνύπαρξη ανθρώπων από διαφορετικά εισοδηματικά στρώματα και διατηρεί μια ενιαία αρχιτεκτονική και αισθητική ταυτότητα, αποφεύγοντας την εμφάνιση περιοχών με αρνητική εικόνα και φήμη.
Η Στοκχόλμη, από την άλλη, προσφέρει ένα διαφορετικό παράδειγμα αστικής ανάπλασης. Η περιοχή Hammarby Sjöstad, πρώην εγκαταλελειμμένη βιομηχανική ζώνη, έχει μετατραπεί σε μια «πράσινη» συνοικία, όπου συνυπάρχουν κατοικίες για μικτά εισοδηματικά στρώματα, περιλαμβάνοντας και προσιτές κατοικίες.
Σήμερα, φιλοξενεί 25.000 κατοίκους σε βιοκλιματικά σπίτια που ενσωματώνουν την ενεργειακή αποδοτικότητα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, προάγοντας παράλληλα την κοινωνική συνοχή και τη δυνατότητα διαμονής ανθρώπων με διαφορετικό οικονομικό υπόβαθρο.
Παρόμοιες αναπλάσεις αποδεικνύονται εξαιρετικά αποτελεσματικές, όταν περιλαμβάνουν οικιστικές χρήσεις. Αυξάνουν την προσφορά κατοικιών και συμβάλλουν στην εξισορρόπηση της αγοράς. Στο Αμβούργο, για παράδειγμα, η αναμόρφωση του παλιού λιμανιού οδήγησε στη δημιουργία της συνοικίας HafenCity. Στην περιοχή αυτή συναντώνται εταιρείες, πολιτιστικοί χώροι και περίπου 16.000 κάτοικοι, διπλασιάζοντας την προσφορά κατοικιών στο κέντρο της πόλης και αναβαθμίζοντας συνολικά την ποιότητά του.
Σε πρόσφατο άρθρο που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Dimand, o διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Δημήτρης Ανδριόπουλος σχολίασε ότι «Η κοινωνική κατοικία αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά θέματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε και συνδέεται άμεσα με ορισμένες από τις μεγάλες εθνικές και παγκόσμιες προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, όπως το δημογραφικό και η κλιματική αλλαγή». Παράλληλα, για ακόμη μια φορά ανακοίνωσε ότι η εταιρεία ενδιαφέρεται να επενδύσει στο εν λόγω τομέα. Συγκεκριμένα, o Δημήτρης Ανδριόπουλος υπογράμμισε ότι η ένταξη οικιστικών χρήσεων στις αστικές αναπλάσεις δίνει «ζωή» στις πόλεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, προωθώντας κοινωνικές, εμπορικές και πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις. Αναφέρθηκε στις αναπλάσεις του ΜΙΝΙΟΝ στην Ομόνοια και του ΦΙΞ στη Θεσσαλονίκη, οι οποίες θα αναζωογονήσουν σημαντικές αστικές περιοχές.
Το όραμά του είναι ανθρωποκεντρικό και βασίζεται στην αειφορία, με στόχο τη δημιουργία κοινωνικής κατοικίας και τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος μέσω βιώσιμων αστικών επεμβάσεων. Υπογράμμισε τη σημασία των υποδομών, όπως τα μέσα σταθερής τροχιάς, για τη σύνδεση αποκομμένων περιοχών, όπως οι Άγιοι Ανάργυροι, το Μενίδι και το Ζεφύρι, με το μετρό και τον προαστιακό, ώστε να αξιοποιηθεί το διαθέσιμο απόθεμα κατοικιών και οι δυνατότητες δόμησης.
Τόνισε επίσης τις προκλήσεις, όπως η έλλειψη προσωπικού για μεγάλα τεχνικά έργα και οι δυσκολίες στην κατεύθυνση των developers από τα εμπορικά ακίνητα στην κοινωνική κατοικία. Πρότεινε τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με την εφαρμογή πολιτικών όπως η «συμπεριληπτική χωροταξία» (inclusionary zoning), που θα υποχρεώνει τους developers να αφιερώνουν μέρος της δραστηριότητάς τους στην κοινωνική κατοικία, με παραδείγματα επιτυχίας από την Καλιφόρνια και τη Νέα Υόρκη. Κατέληξε ότι χρειάζεται αναλυτικός διάλογος και ορισμός ενός αξιόπιστου πλαισίου από την πολιτεία για τη βιώσιμη αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.
Η AKTOR κάνει στροφή προς την αγορά της προσιτής στέγασης, όπως αποκάλυψε ο Αλέξανδρος Εξάρχου, σημειώνοντας ότι η εταιρεία έχει εντοπίσει περιοχές με αυξημένη ζήτηση για affordable housing. Ωστόσο, η στρατηγική της διαφέρει από την έννοια της κοινωνικής κατοικίας ή τα έργα που δρομολογεί το Υπουργείο Οικογένειας.
Η προσέγγιση της AKTOR επικεντρώνεται στην προσιτή στέγαση, όπως ορίζεται από τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες της κάθε περιοχής, και όχι στη δημιουργία έργων από το μηδέν. Αντίθετα, η εταιρεία στοχεύει στην απόκτηση και ανακαίνιση μικρών διαμερισμάτων, με στόχο τη δημιουργία σταθερών ροών εσόδων μέσω της μακροχρόνιας μίσθωσης κατοικιών. Πρόκειται για μια στρατηγική που αξιοποιεί υφιστάμενο κτηριακό απόθεμα, αποφεύγοντας τις απαιτήσεις που συνεπάγεται η ανάπτυξη νέων κατασκευών.
Source link
