Λίγη ώρα πριν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ πάρει στα χέρια του την τεράστια λίστα με τους δασμούς εγκαινιάζοντας την περίφημη «Ημέρα της Απελευθέρωσης» και ανατρέποντας την παγκόσμια οικονομική τάξη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έκανε ένα χαρακτηριστικό σχόλιο που δεν παρατήρησαν πολλοί.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν πλέον να παράγουν αρκετά αντιβιοτικά για να θεραπεύσουν τους ασθενείς μας», δήλωσε ο Τραμπ στον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου στις 2 Απριλίου. «Αν συνέβαινε ποτέ κάτι από πολεμική άποψη, δεν θα ήμασταν σε θέση να το κάνουμε».
Αν είχε σταματήσει εκεί, ο Τραμπ θα δυσκολευόταν να βρει κάποιον που να διαφωνεί μαζί του. Από όλους τους διαφορετικούς λόγους που έχει προτάξει για τους δασμούς – εξισορρόπηση του εμπορίου, δημιουργία εσόδων, δημιουργία μοχλού πίεσης για συμφωνίες – σχεδόν όλοι στην Ουάσινγκτον συμφωνούν στην ανάγκη αποκατάστασης της μεταποιητικής βάσης των ΗΠΑ για τη διασφάλιση της αυτοδυναμίας στο όνομα της εθνικής άμυνας.
Ένας πόλεμος που δεν θέλει κανείς
Αλλά, ως συνήθως, ο Τραμπ προχώρησε πολύ περισσότερο.
Γρήγορα μετακινήθηκε από το να προβάλλει τους δασμούς ως έναν τρόπο ενίσχυσης της Αμερικής σε έναν πιθανό πόλεμο με την Κίνα, στην επιβολή τους σε μακροχρόνιους συμμάχους, στέλνοντας τις παγκόσμιες αγορές σε ύφεση και απειλώντας με σοβαρό οικονομικό πλήγμα τα έθνη που θα χρειάζονταν οι ΗΠΑ σε οποιαδήποτε στρατιωτική σύγκρουση με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Ακόμη και μετά την ανακοίνωση του Τραμπ για παύση 90 ημερών, έχει γίνει σαφές ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα αναδιαμορφώνουν την παγκόσμια οικονομία για να προετοιμαστούν για έναν πόλεμο μεταξύ τους, τον οποίο καμία από τις δύο δεν επιθυμεί.
Όλοι οι υπόλοιποι στον πλανήτη πρέπει να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις, ενώ παράλληλα θα πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά αν θα εμπιστευτούν κάποια από τις δύο χώρες – ή αν θα εξοπλιστούν οι ίδιοι.
Τι εκτιμά ο Σι
Ο Σι Τζινπίνγκ και οι σύντροφοί του στο Κομμουνιστικό Κόμμα συμμερίζονται τον στόχο του Τραμπ για αυτοδυναμία.
Ο Κινέζος ηγέτης έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος μιας δεκαετίας προσπαθώντας να μειώσει την εξάρτηση του έθνους του από τις ΗΠΑ για στρατηγικά αγαθά, όπως ακριβώς οι διαδοχικές αμερικανικές διοικήσεις προσπάθησαν να εμποδίσουν το Πεκίνο να αποκτήσει τεχνολογία υψηλής τεχνολογίας που θα μπορούσε μια μέρα να χρησιμοποιηθεί εναντίον Αμερικανών στρατιωτών.
Ωστόσο, η σύγκλιση μεταξύ των δύο ηγετών φαίνεται να είναι βαθύτερη. Όπως τονίζει το Bloomberg, με πολλούς τρόπους, και οι δύο θέλουν αυτό που έχει ο άλλος: Ο Τραμπ επιθυμεί την παγκόσμια κατασκευαστική δεινότητα της Κίνας και ο Σι ζηλεύει τον έλεγχο των ΗΠΑ στην προηγμένη τεχνολογία καθώς και στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ούτε ο Σι, ούτε ο Τραμπ κάνουν εύκολα πίσω
Και όταν πρόκειται για το στυλ, και οι δύο έχουν δείξει προθυμία να λάβουν δραστικά μέτρα πολιτικής για να επιτύχουν τους στόχους τους, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τις αγορές.
Μόνο από τις αρχές του 2020, ο Σι έχει εκτροχιάσει τη μεγαλύτερη δημόσια προσφορά στον κόσμο, έχει ενορχηστρώσει μια ελεγχόμενη κατάρρευση των τιμών των ακινήτων και έχει αποκλείσει την οικονομική πρωτεύουσα της Σαγκάης για μήνες κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Ο δείκτης Hang Seng China Enterprises Index έχει πέσει κατά περίπου το ένα τρίτο σε αυτό το διάστημα, σε σύγκριση με κέρδη περίπου 60% για τον S&P 500.
Ο Τραμπ κατάφερε ένα ιστορικό πλήγμα στην αξιοπιστία των ΗΠΑ που δεν θα ξεχαστεί σύντομα
Το Made in China 2025
Οι κινήσεις της Κίνας κατέδειξαν τη βαθιά ικανότητα της χώρας να απορροφά την όποια ζημία, η οποία ήταν οξεία στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Πολλοί από τους καλύτερους και λαμπρότερους νέους εργαζόμενους της χώρας είδαν τους μισθούς τους να περικόπτονται – μερικοί αναγκάστηκαν ακόμη και να επιστρέψουν τα μπόνους – ακριβώς καθώς η αποπληθωριστική επιβράδυνση πήρε διαστάσεις.
Όλο αυτό το διάστημα, η παγκόσμια επιτήρηση του Κομμουνιστικού Κόμματος βοήθησε να συγκρατηθεί η δημόσια διαφωνία.
Ο Σι έχει επίσης καταγράψει ορισμένες σημαντικές νίκες τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της υπογεγραμμένης πρωτοβουλίας Made in China 2025, η οποία είδε τη χώρα να κυριαρχεί σε ορισμένες από τις πιο πρωτοποριακές βιομηχανίες του κόσμου.
Η Κίνα είναι κορυφαία στις βασικές τεχνολογίες
Μέχρι το 2024, η Κίνα είχε επιτύχει παγκόσμια ηγετική θέση σε πέντε από τις 13 βασικές τεχνολογίες που παρακολουθούνται από το Bloomberg Economics και το Bloomberg Intelligence, συμπεριλαμβανομένων των ηλιακών συλλεκτών, των σιδηροδρόμων υψηλής ταχύτητας και των μπαταριών λιθίου.
Πλησιάζει γρήγορα σε επτά άλλες, μεταξύ των οποίων τα φαρμακευτικά προϊόντα και η τεχνητή νοημοσύνη.
Αυτά τα κέρδη έχουν δώσει στους αξιωματούχους στο Πεκίνο μια σιωπηλή αυτοπεποίθηση ότι είναι σε θέση να ξεπεράσουν τις ΗΠΑ μακροπρόθεσμα, διατηρώντας παράλληλα τον περίφημο κατασκευαστικό τομέα της Κίνας.
Ακριβώς όπως ο Τραμπ θεωρεί τα εργοστάσια ζωτικής σημασίας για την εθνική ασφάλεια, οι αξιωματούχοι του Κομμουνιστικού Κόμματος θέλουν να διατηρήσουν τη δυνατότητα να κατασκευάζουν ό,τι χρειάζονται, αν η οικονομική μάχη μετατραπεί τελικά σε πόλεμο με πυρά.
Ένας πρώην αξιωματούχος του κόμματος μου είπε πρόσφατα ότι απλά δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί οι ΗΠΑ ξεκοκάλισαν την παραγωγική τους βάση όλα αυτά τα χρόνια για να κάνουν πλούσιο τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Το άτομο αυτό έκανε επίσης μια επισήμανση που έχει επαναληφθεί από οικονομολόγους και ειδικούς σε θέματα μεταποίησης: Τίποτα λιγότερο από μια θεμελιώδη αναδιάταξη της παγκόσμιας οικονομίας δεν θα έκανε τα εργοστάσια σε ένα ευρύ φάσμα βιομηχανιών να επιστρέψουν στις ΗΠΑ.
Η αποστολή του Τραμπ
Το φάσμα των δασμών που εξαπέλυσε ο Τραμπ στον κόσμο την περασμένη εβδομάδα – με την παρότρυνση του κορυφαίου συμβούλου Πίτερ Ναβάρο, του συγγραφέα του «Θάνατος από την Κίνα», ο οποίος από καιρό πιέζει για την επανατοποθέτηση της παραγωγής – υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που υποσχέθηκε κατά την προεκλογική εκστρατεία.
Ακόμη και μετά την ανακοίνωση της 90ήμερης παύσης των δασμών για τις χώρες που δεν ανταποδίδουν, ο Τραμπ αύξησε τους δασμούς στην Κίνα στο 145%, πολύ πάνω από τους ευρείς δασμούς 25% που επέβαλε στη χώρα κατά την πρώτη του θητεία.
Η Κίνα αύξησε τους δασμούς στα αμερικανικά προϊόντα στο 125% την Παρασκευή και δήλωσε ότι οτιδήποτε περαιτέρω, θα ήταν οικονομικά άνευ σημασίας.
«Έχει γίνει αστείο», δήλωσε το υπουργείο Εμπορίου.
Σε ένα εκτελεστικό διάταγμα που αποκάλυψε τους «αμοιβαίους δασμούς» της 2ας Απριλίου, το οποίο σε έκταση ξεπέρασε τις 4.700 λέξεις, ο Τραμπ δήλωσε ότι τα μεγάλα και επίμονα εμπορικά ελλείμματα που είχαν δημιουργηθεί σε διάστημα σχεδόν ενός αιώνα είχαν «θέσει σε κίνδυνο τη στρατιωτική ετοιμότητα» και ξαφνικά αποτελούσαν «μια ασυνήθιστη και εξαιρετική απειλή» για την οικονομία και την εθνική ασφάλεια της Αμερικής.
«Για δεκαετίες, η χώρα μας λεηλατήθηκε, βιάστηκε και λεηλατήθηκε από έθνη κοντά και μακριά, τόσο από φίλους όσο και από εχθρούς», δήλωσε ο Τραμπ στον Κήπο των Ρόδων.
Και το πρόβλημα
Υπάρχει όμως ένα σημαντικό πρόβλημα: Οι δασμοί που περιγράφονται στο δασμολογικό διάγραμμα του Τραμπ είχαν ελάχιστη σχέση με την αμοιβαιότητα στους πραγματικούς δασμολογικούς συντελεστές και τα πάντα είχαν να κάνουν με τα εμπορικά ελλείμματα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χτυπηθούν μια σειρά από συμμάχους και εταίρους ασφαλείας των ΗΠΑ, μαζί με μια σειρά από φτωχότερα έθνη όπως το Μπαγκλαντές και η Καμπότζη, των οποίων η οικονομία είναι πάνω από 600 φορές μικρότερη από εκείνη των ΗΠΑ.
Για τον Τραμπ, ωστόσο, κάθε χώρα που πουλάει στις ΗΠΑ περισσότερα από όσα αγοράζει, αποτελεί απειλή για την εθνική ασφάλεια, άσχετα αν πρόκειται για το μικρότερο νησιωτικό κράτος του κόσμου ή για μια απομακρυσμένη περιοχή που κατοικείται μόνο από πιγκουίνους.
Ποιος θέλει αυτές τις θέσεις εργασίας
«Ο στρατός εκατομμυρίων και εκατομμυρίων ανθρώπων που βιδώνουν μικρές, μικρές βίδες για να φτιάξουν iPhone, αυτό το πράγμα θα έρθει στην Αμερική», δήλωσε αυτή την εβδομάδα ο υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λούτνικ στην εκπομπή «Face the Nation».
Lutnick: “The army of millions and millions of human beings screwing in little screws to make iPhones — that kind of thing is going to come to America.” pic.twitter.com/g9TqxGxLHs
— Aaron Rupar (@atrupar) April 6, 2025
Πόσο θα πληρώσει ο αμερικανός καταναλωτής τους δασμούς;
Το αν οι Αμερικανοί θέλουν αυτές τις θέσεις εργασίας είναι ένα άλλο ερώτημα. Αυτή την εβδομάδα, οι χρήστες του X κυκλοφόρησαν ένα απόσπασμα του 2017 με τον κωμικό Dave Chappelle να τα βάζει με τα σχέδια του Τραμπ για την επιστροφή θέσεων εργασίας από την Κίνα, λέγοντας ότι κανείς δεν θέλει να πληρώνει 9.000 δολάρια για ένα iPhone.
«Αφήστε αυτή τη δουλειά στην Κίνα, όπου ανήκει», φώναξε ο Chappelle υπό τις επευφημίες και τα γέλια στο αφιέρωμα του Netflix. «Κανείς μας δεν θέλει να δουλεύει τόσο σκληρά».
Ακόμη και ο Σι δυσκολεύτηκε να πείσει τα 1,4 δισεκατομμύρια ανθρώπων της Κίνας ότι αξίζει τον κόπο να δουλεύουν σε ένα εργοστάσιο – αναφορές των κρατικών μέσων ενημέρωσης έχουν σημειώσει πως οι νεότεροι μετανάστες εργάτες προτιμούν να αναλάβουν δουλειές διανομής με χαμηλότερο μισθό παρά να στέκονται σε μια γραμμή συναρμολόγησης για οκτώ και πλέον ώρες την ημέρα.
Η κυβέρνηση του Σι έχει περάσει τα τελευταία χρόνια προσπαθώντας να φέρει σε φόρμα τις εργατικές τάξεις της Κίνας, προτρέποντας τα παιδιά να αποφεύγουν τα βιντεοπαιχνίδια και τον χαλαρό τρόπο ζωής.
Ο Σι κάλεσε τους μαθητές να εργαστούν σε αυτό που έχει ανάγκη η χώρα
Κατά τη διάρκεια επίσκεψης σε επαγγελματική σχολή το 2021, ο Σι παρακάλεσε τους μαθητές να αναλάβουν θέσεις εργασίας που βοηθούν τους μακροπρόθεσμους στόχους της χώρας αντί να επιδιώκουν να αναρριχηθούν στην εταιρική σκάλα.
«Για την πλειοψηφία, δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση της χαμηλής ή της ευγενούς θέσης εργασίας κάποιου», είπε τότε. «Όσο σε χρειάζεται η κοινωνία, όσο σε σέβονται και κερδίζεις έναν αξιοπρεπή μισθό, αυτή είναι μια καλή δουλειά».
Σύμφωνα με τους υπερασπιστές του Τραμπ, το χτύπημα των συμμάχων με υψηλούς δασμούς -ακόμη και με τρόπο που δεν ανταποκρίνεται στην οικονομική λογική- είναι ένα μέσο για να τους φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ο Μπιλ Άκμαν, ένας από τους πιο επιφανείς δισεκατομμυριούχους υποστηρικτές του Τραμπκαι υπέρμαχος της παύσης των 90 ημερών, έγραψε μετά την ανακοίνωση του προέδρου στον Κήπο των Ρόδων: «Μερικές φορές η καλύτερη στρατηγική σε μια διαπραγμάτευση είναι να πείσεις την άλλη πλευρά ότι είσαι τρελός».
Αλλά στην πράξη, ο Τραμπ κατάφερε ένα ιστορικό πλήγμα στην αξιοπιστία των ΗΠΑ που δεν θα ξεχαστεί σύντομα – ακόμη και αν κάποιες χώρες διαπραγματευτούν νέες ρυθμίσεις πριν από τη λήξη των 90 ημερών.
Το παρελθόν δείχνει το μέλλον;
Πίσω στη δεκαετία του 1970, όταν η Κίνα ταλανιζόταν από την Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο Τσετούνγκ και ο αμερικανικός στρατός ήταν βυθισμένος στο Βιετνάμ, οι Αμερικανοί διπλωμάτες αντιμετώπιζαν παρόμοια δυσπιστία ενώ εργάζονταν για να αποτρέψουν τους συμμάχους από το να αποκτήσουν πυρηνικό όπλο.
Σε ένα αποχαρακτηρισμένο πλέον τηλεγράφημα προς τους ανωτέρους του στην Ουάσινγκτον το 1976, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Σεούλ έγραφε ότι οι «αμφιβολίες του τότε δικτάτορα Παρκ Τσουνγκ Χι για την αξιοπιστία των ΗΠΑ ως μακροπρόθεσμου συμμάχου» ήταν αυτές που «τον οδήγησαν αρχικά να επιδιώξει μια ανεξάρτητη πυρηνική αποτροπή».
Σχεδόν 50 χρόνια αργότερα, οι Αμερικανοί σύμμαχοι σε όλο τον κόσμο – και ιδιαίτερα εκείνοι όπως η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν και η Ιαπωνία που βασίζονται στις ΗΠΑ για την ασφάλειά τους – έχουν σίγουρα τις ίδιες αμφιβολίες.
Δημόσια οι ασιατικοί εταίροι σε θέματα ασφάλειας έχουν αντισταθεί να πουν οτιδήποτε επικριτικό, καθώς οι ηγέτες τους αναζητούν συμφωνίες που μπορούν να φέρουν άμεση δασμολογική ελάφρυνση.
Κριτική στον Τραμπ από στενούς συμμάχους των ΗΠΑ
Αλλά σε άλλα μέρη του κόσμου, ορισμένοι από τους παλαιότερους συμμάχους της Αμερικής δεν συγκρατήθηκαν.
Ο απερχόμενος αντικαγκελάριος της Γερμανίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, παρομοίασε τους δασμούς του Τραμπ με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και δήλωσε ότι «το μέγεθος και η αποφασιστικότητα της απάντησης πρέπει να είναι ανάλογες».
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προέτρεψε τις εταιρείες στην Ευρωπαϊκή Ένωση να διακόψουν τις επενδύσεις στις ΗΠΑ, λέγοντας ότι θα έστελνε λάθος μήνυμα να «επενδύσουμε δισεκατομμύρια στην αμερικανική οικονομία την ίδια στιγμή που μας χτυπούν».
«Η 80ετής περίοδος κατά την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες αγκάλιασαν τον μανδύα της παγκόσμιας οικονομικής ηγεσίας, κατά την οποία σφυρηλάτησαν συμμαχίες που είχαν τις ρίζες τους στην εμπιστοσύνη και τον αμοιβαίο σεβασμό και υπερασπίστηκαν την ελεύθερη και ανοικτή ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών έχει τελειώσει», δήλωσε ο Καναδός πρωθυπουργός Μαρκ Κάρνεϊ μετά την παρουσίαση των δασμολογικών σχεδίων του Τραμπ.
«Αν και αυτό είναι μια τραγωδία, είναι επίσης η νέα πραγματικότητα».
Μέσα σε μια εβδομάδα, ο Τραμπ κατάφερε τόσο να πλήξει την ικανότητα των συμμάχων να ξοδεύουν για την άμυνα όσο και να καταστήσει πολιτικά πιο δύσκολο για τους ηγέτες τους να υποστηρίξουν οποιουσδήποτε μελλοντικούς πολέμους υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Το μεγαλύτερο λάθος των ΗΠΑ
Σύμφωνα με το Bloomberg, στο βιβλίο του «Has China Won?: The Chinese Challenge to American Primacy», ο πρώην διπλωμάτης της Σιγκαπούρης Kishore Mahbubani δήλωσε ότι το μεγαλύτερο λάθος των ΗΠΑ ήταν αφενός ότι τα έβαλαν με την Κίνα χωρίς μακροπρόθεσμη στρατηγική και αφετέρου ότι υπονόμευσαν την εμπιστοσύνη, ιδίως με την οπλοποίηση του δολαρίου με τη χρήση οικονομικών κυρώσεων.
Τώρα, αντί να απομονώσει την Κίνα στην παγκόσμια σκηνή, ο Τραμπ έδωσε στον Σι την ευκαιρία να αυξήσει τους οικονομικούς δεσμούς σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένων πολλών παραδοσιακών συμμάχων των ΗΠΑ και άλλων εθνών που θα μπορούσαν να παράσχουν κρίσιμη υλικοτεχνική και διπλωματική υποστήριξη.
Ενώ τα περισσότερα έθνη που αντιμετωπίζουν τους υψηλότερους δασμούς σπεύδουν να συνάψουν συμφωνίες με τον Τραμπ, γνωρίζουν επίσης ότι είναι απίθανο να είναι εδώ για πάντα.
Και το ορθολογικό που θα ήταν να κάνουν τώρα θα ήταν να μετριάσουν τη ζημιά βραχυπρόθεσμα και να διασφαλίσουν ότι δεν θα βρεθούν ποτέ ξανά σε θέση να δεχτούν χαστούκια – είτε από τις ΗΠΑ είτε από την Κίνα.
Πηγή: ot.gr
